Expositie Scryption toont digitaal lezen van menselijke krabbels

Computer leert handschrift herkennen

Door ANDRÉ HORLINGS

(26 juni 1999) De waarschuwing op het briefje dat de nerveuze boef in de handen van de loketbediende frommelde was niet mis te verstaan: 'Geef nu al het geld of ik schiet je dood!'. De tekst op het vodje werd door de politie zorgvuldig ingepakt en met behulp van een computer vergeleken met de vele tienduizenden schrijfproeven in het handschriftenarchief. Dat programma ontbreekt op de tentoonstelling '1-0, het handschrift in enen en nullen' in het Museum voor schriftelijke communicatie Scryption in Tilburg. ,,De politie wilde het niet uitlenen'', vertelt conservator Agnes Vogts. Maar verder geeft de expositie een gevarieerd beeld van de vele methoden van handschriftherkenning per computer. Het blijkt zelfs mogelijk om de computer teksten te laten produceren in je eigen onooglijke handschrift.

,,De Postbank verwerkt meer dan een miljoen giro's per dag'', weet Agnes Vogts. ,,Een computer verwerkt 25 overschrijvingen per seconde. Zestig procent kan worden ontcijferd; de rest moet nog door mensen worden gecontroleerd.'' Op de tentoonstelling is het mogelijk de proef op de som te nemen. Op een papiertje moet een bedrag en een gironummer worden ingevuld. Een computer slikt het in en toont op een beeldscherm een kopie met de 'vertaling'. Het bedrag blijkt 'betrouwbaar'; het nummer is correct maar wordt als 'onbetrouwbaar' aangemerkt. ,,Dat betekent dat de computer toch twijfelde'', legt Vogts uit. Een derde variant is 'onleesbaar'. Op dezelfde manier 'lezen' sorteermachines de postcode op brieven.

Handschrift bedreigd

1681 Een handschrift uit 1681 geeft toestemming om pacht van een perceel in De Lier te innen door Willem Francken van Rijt en om het perceel opnieuw te verhuren (FamVanRijt.eu) >

Wie weleens oude handgeschreven documenten onder ogen krijgt verbaast zich over het fraaie handschrift van onze voorouders. Intussen komt aan vrijwel alle publicaties een computer te pas. Zelfs de schrijfmachine is alleen nog maar in het (dit!) museum te vinden. ,,Het handschrift dreigt te vervallen tot een persoonlijk notitieschrift'', is een constatering op de expositie. ,,De oprukkende automatisering en de opkomst van nieuwe media lijken onze handgeschreven teksten te bedreigen.''
De tentoonstelling '1-0' gaat over de gespannen relatie tussen het persoonlijke handschrift en de onpersoonlijke computer en vooral over de wetenschappelijke uitdaging hoe je een computer leren kunt menselijke krabbels te lezen. In een computer worden alle gegevens 'gedigitalieerd'; in een reeks enen en nullen vertaald. Het lezen van de cijfers blijkt trouwens nog niet zo eenvoudig. Ze kunnen met name de 1 en de 7 niet goed uit elkaar houden. Zeker niet wanneer het om een Duits handschrift gaat, want Duitsers beginnen een 1 met een schuine haal naar boven. En een 7 met een al te wapperend liggend streepje wil nog weleens worden verward met een 4. Een fraaie 5 wordt zelfs minder goed herkend, omdat de meeste Nederlanders het getal slordiger schrijven. En dan gaat het alleen nog maar om tien cijfers. Er zijn althans in het Nederlands ook nog 26 letters.

'Tilburg' wordt 'Doesburg'

Een andere computer, beschikbaar gesteld dor het Nijmeegse Instituut voor Cognitie en Informatie (NICI), laat zien hoe geschreven tekst wordt geanalyseerd. De computer gaat alle bewegingen na, meet de inktdruk op het papier en de snelheid, maar bakt er in eerste instantie niet veel van. De database bevat nagenoeg alle Nederlandse plaatsnamen. Agnes Vugts schrijft 'Tilburg'; niet fraai, wel duidelijk leesbaar, maar met een ongebruikelijke i. De computer concludeert dat het om 'Doesburg' gaat. Mijn 'Moordrecht' wordt 'Middelbeers'. 'Breda' brengt het zelfs tot 'Twello'. De analyse van de letters wordt zichtbaar gemaakt op een beeldscherm; een 'jury' van zeven of acht gezichtjes geeft met een glimlach of een grijns aan hoe 'zeker' ze zijn van hun analyse. Zorgvuldiger schrift leidt alom tot tevredenheid.
Leeftijd en afkomst zijn vaak bepalend voor de ontwikkeling van het handschrift. Een kroontjespen schrijft anders dan een balpen. Een geschreven alfabet in Frankrijk of Duitsland bevat letters zoals we die in Nederland 'nooit' zouden schrijven.
De internationale verzameling van schrijfvoorbeelden, die door het Gerechtelijk Laboratorium wordt gebruikt voor het analyseren van valse handtekeningen of de handschriften van verdachten, is op de expositie eveneens te raadplegen. Een elektronische agenda van Philips kan zelfs je persoonlijke handschrift lezen, maar om alle letters in te voeren moet eerst een aantal malen 'the quick brown fox jumps over the lazy dog' worden geschreven. In een interactief spel kan handschriftherkenning in de praktijk worden getoetst. Dat doet overigens wel een beroep op het geduld. Want de computer eist uitsluitend juiste antwoorden en geeft niet aan waar eventueel de fout zit.

Het Scryption, 'museum voor schriftelijke communicatie', (intussen opgeheven), bezit met o.a. 1225 type- en 675 reken- en telmachines één van de grootste collecties ter wereld. De expositie '1-0, het handschrift in enen en nullen' duurt t/m 24 oktober 1999



DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola