MadRoyals

Op haar welkomstpagina (1997) toont Joan Bos een compilatie van vreemde vorsten. Tegen de achtergrond van het middeleeuwse Louvrepaleis zijn dat van links naar rechts Karel X van Zweden, Christina van Zweden, Filips IV van Spanje, Lodewijk II van Beieren, Maria I van Portugal, Karel II van Spanje, Willem de Veroveraar van Engeland en Leopold I van Oostenrijk.

Joan Bos beschrijft levens van vijftig opmerkelijke vorsten

Krankzinnige koningen op Internet

Door ANDRÉ HORLINGS

(26 april 1997) Vroeger huwden vorsten een vrouw van koninklijken bloede en namen daar een reeks maitresses bij. Veel moeite was er niet voor nodig, want die drongen zichzelf bij hen op. De meesten waren van een onverbiddelijke schoonheid. Behalve bij koning George I van Groot-Brittannië (1660-1727), wiens keus op de lelijksten viel: ze hadden bijnamen als `olifant` en `bonestaak`. Frederik I van Pruisen (1657-1713) hield veel van zijn tweede vrouw, maar nam toch ook een minnares, "omdat dat bij vorsten nu eenmaal zo hoort". En João V van Portugal (1683-1746) was zo religieus, dat hij nonnen als bijzit nam. Maar Filips V van Spanje (1683-1746) zondigde niet. Hij vierde elke dag zijn lusten bot op koningin Louise van Savoye, slechts onderbroken door schuldbewuste gesprekken met zijn biechtvader. Toen zij overleed moest hij van haar sterfbed worden getrokken.

Dat meldt Joan Bos in `The Mad Monarchs Series`; een reeks levensbeschrijvingen van zoals zij dat noemt `krankzinnige koningen, gekke caesars, sadistische sultans, vreselijke tsaren, exentrieke vorsten en eigenaardige prinsessen`. "Veel vorsten groeiden op met het idee dat ze God op aarde vertegenwoordigden. Hun absolute macht legde vaak de kwalijkste kanten van hun karakter bloot. Ze waren egocentrisch of geestesziek, leden aan grootheidswaanzin en waren ongevoelig voor het lot van hun slachtoffers. De serie beschrijft het persoonlijke leven van hooggeplaatse figuren die in extreme mate aan dergelijke afwijkingen leden. Ze worden vaak omschreven als `krankzinnig`. Sommigen waren misschien niet echt gek, maar in elk geval wel eigenaardig."

Incest

Volgens haar moet een belangrijk deel van de mentale en fysieke problemen worden toegeschreven aan de huwelijkspolitiek van de Europese vorstenhuizen. Als gevolg van incest openbaarden zich tal van erfelijke ziekten en lichamelijke afwijkingen. Rond 1900 leden diverse prinsen uit Spanje, Rusland, Pruisen en Engeland aan bloederziekte. Allemaal stamden ze af van koningin Victoria van Engeland (1819-1901). Haar grootvader George III (1738-1820) leed aan een vorm die jicht en geestelijke achteruitgang veroorzaakte. Favoriete bezigheid van de ziekelijke Franse Karel IX (1550-1574) was het met de zweep bewerken van mensen tot ze gingen bloeden. Een eerder slachtoffer was zijn voorganger Karel VI (1368-1422), die geloofde dat hij van glas was en gemakkelijk kon breken. Tijdens zijn eerste aanval van krankzinnigheid doodde hij vier van zijn mannen voordat hij overmeesterd kon worden.

Toppunt van incestueuze gekte was de geestelijk en fysiek gehandicapte Spaanse koning Karel II (1661-1700). Zijn hoofd was misvormd, zijn kin enorm en zijn kaken stonden zo ver van elkaar dat hij niet kon kauwen en nauwelijks spreken. Volgens Joan Bos was het waarschijnlijk een gevolg van veelvuldig bordeelbezoek van zijn vader, die daardoor aan syfilis leed; geen onbekende kwaal aan de hoven van die tijd. Karel was echter de laatste erfgenaam van de Spaanse troon en moest dus voor opvolgers zorgen. Maar hij leed aan voortijdige zaadlozingen en misschien dat niet eens. Zijn eerste echtgenote, Marie Louise van Orléans, speelde zelfs een onderbroek door aan de Franse ambassadeur om te onderzoeken op sporen van sperma, maar diens artsen verschilden van mening over wat ze gevonden hadden. Na haar dood bezweerde zijn tweede bruid Maria Ana haar vruchtbaarheid te zullen bewijzen. Het lukte niet. Na de dood van Karel brak de Spaanse Successieoorlog uit.

Internet

De levensbeschrijvingen van Joan Bos zijn tot nu toe alleen op Internet te vinden, in het Engels. In april vorig jaar begon ze haar fraai verzorgde `Royalty in History Site`, waarop de stamboom van de Nederlandse koninklijke familie te vinden is en een beknopte samenvatting van de grootste eigenaardigheden van vele tientallen vorsten. Tegelijk beschreef ze op een andere pagina, `Joan`s Royal Favorites & Links`, het inspirerende leven van de vorstin die ze zelf het meest bewondert: Eleanor van Aquitaine (ca. 1122-1204), die koningin werd van respectievelijk Frankrijk en Engeland. In juni `96 ging haar `Mad Monarchs Series` van start, waarin het leven van curieuze gekroonde hoofden uitvoerig wordt beschreven. Intussen telt de reeks twaalf gestoorde hoogheden. (Oktober 2009: Intussen zijn het er vijftig)

Terwijl vorsten mochten spelen met hun maitresses werden vorstinnen geacht als maagd het huwelijk in te gaan en trouw te blijven aan hun echtgenoot. Tot grote schrik van de Belgische prinsessen Louise (1859-1924) en Stephanie (1864-1945), die huilend het huwelijksbed verlieten, want niemand had hen verteld wat daar zou gaan gebeuren. Over tsarina Catharina de Grote van Rusland (1729-1796) wordt verteld dat ze de dag voor haar huwelijk met Peter von Holstein zelfs nog geen besef had van de verschillen tussen man en vrouw. Negen jaar later was ze nog steeds maagd. Toen nam ze een minnaar en stootte haar echtgenoot van de troon, die enkele dagen later werd vermoord. Nicolaas III, markies van Ferrara (1383-1441) vernam het gerucht dat zijn jonge vrouw het bed deelde met een bastaardzoon en liet ze de volgende dag allebei onthoofden. Ook de Britse koning George I was niet gemakkelijk. Terwijl hij zich vermaakte met `olifant` en `bonestaak` ontdekte hij dat zijn echtgenote correspondeerde met een Duitse graaf. Aanleiding genoeg voor een echtscheiding, maar bovendien sloot hij zijn ex-vrouw op in een afgelegen kasteel, terwijl de graaf onder mysterieuze omstandigheden verdween. Diens zuster Aurora reisde heel Europa door op zoek naar haar broer en werd intussen moeder van één van de 354 bastaardkinderen van Augustus II van Polen (1670-1746), wiens favoriete concubine overigens een eigen bastaarddochter was.

Wrede vorsten

Het beschrijven van de vorstelijke levens is pure liefhebberij. Ir. Joan Bos studeerde aan de Technische Universiteit in Delft af als software-ingenieur. In het dagelijks leven houdt ze zich bezig met het ontwerpen van programmatuur voor automatische telefooncentrales bij McComm, een computerbedrijf in Utrecht. "Als je bijvoorbeeld bij de belastingdienst een bandje hoort met `Even geduld alstublieft`, dan komt dat bij ons vandaan." Geschiedenis is haar hobby.

De belangrijkste taak van vrouwelijke vorsten was het schenken van leven aan aan mannelijke troonopvolgers. De Engelse koningin Anne (1665-1714) kreeg twaalf kinderen, maar die stierven allemaal voordat ze volwassen waren. Elisabeth Juliana von Sayn-Wittgenstein, gravin Von Lippe (1634-1689) baarde er twintig, in 24 jaar. Lodewijk XV van Frankrijk (1710-1774) vreesde dat zijn dynastie bij kinderloos overlijden naar Spanje over zou gaan en deed er alles aan om dat te voorkomen. Zijn Poolse echtgenote Marie Leszczynska beschreef haar leven als `altijd zwanger, altijd kraambed` en begon hem haar gunsten te ontzeggen op de feestdagen van verschillende heiligen, tot Lodewijk aan de eerste van een lange reeks minaressen begon. Het nageslacht was lang niet altijd welkom. Maria Eleonore van Brandenburg (1599-1655) riep na de bevalling van haar dochter Christina van Zweden (1626-1689): "Haal haar weg. Ik wil dat monster niet." Diverse vorstinnen stierven in het kraambed; in Spanje vooral ook omdat de artsen niet gerechtigd waren om hen aan te raken. Medische begeleiding was overigens geen garantie voor succes. De onbekwame dokter van `Zonnekoning` Lodewijk XIV hielp in de twintig jaar die hij aan het Franse hof diende het grootste deel van de koninklijke familie het graf in.

Rommelmarkten

De belangstelling van Joan Bos voor vreemde vorsten ontstond in 1980, in de tweede klas van het middelbaar onderwijs. "Het verhaal van Hendrik VIII en zijn zes vrouwen maakte op mij een enorme indruk. Het eerste boek dat ik kocht behandelde de Engelse geschiedenis, en dus ook de vorsten. Sindsdien laat het onderwerp me niet meer los. Ik had als student weinig geld; ik struinde in Delft de rommelmarkten af. Nu ik werk kan ik gemakkelijker boeken kopen; nieuw of in antiquariaten. Ik heb er intussen al bijna duizend."

In opdracht van Hendrik VIII van Engeland (1491-1547) werden twee van zijn zes vrouwen geëxecuteerd. Toen Iwan de Verschrikkelijke van Rusland (1530-1584) tijdens de huwelijksnacht ontdekte dat zijn zevende bruid geen maagd meer was liet hij haar de volgende dag verdrinken. En op een dag had sultan Ibrahim I de Gekke van Turkije (1615-1648) genoeg van zijn hele harem. Hij zette zijn 280 vrouwen op de Bosporus overboord in verzwaarde zakken; slechts één slaagde erin te ontsnappen. Maar toen Pedro de Strenge van Portugal (1320-1367) werd gekroond, liet hij de stoffelijke resten van zijn overleden echtgenote opgraven om de kroon eveneens te ontvangen. En Juana de Gekke van Castilië (1479-1555) hield zo van haar gestorven gemaal, dat ze zijn lijk hem tot weken na zijn dood bleef omhelzen.

Wrange humor

De verhalen getuigen van een groot gevoel voor wrange humor. De omschreven gebeurtenissen zijn niet alleen uiterst merkwaardig; ze maken ook duidelijk dat het leven aan veel vorstelijke hoven gruwelijk moet zijn geweest en dat de beschaving sindsdien, hoe onvolmaakt ook, toch wel enige vorderingen maakte.

Ceasar Gaius `Caligula` van Rome (12-41 n. Chr.) was volgens alle klassieke historici gek, wreed, verdorven, exhibitionistisch en geestesziek tegelijk. En kaal: wie van boven op zijn hoofd kon kijken of het in zijn buurt over `langharige geiten` had moest rekening houden met de doodstraf. Wanneer er voor de leeuwenkooi niet genoeg criminelen waren werden toeschouwers de arena in gejaagd. Eén van Caligula`s slachtoffers werd in zijn bijzijn met kettingen afgeranseld en pas ter dood gebracht toen de keizer zich stoorde aan de lucht van verrotting. Hij liet een brug van boten over de Baai van Napels leggen, ging er te paard overheen en beweerde dat hij `over het water had gereden`. Hij pleegde incest met z'n drie zusters en bij het maken van een keus uit aangeboden vrouwen betastte hij ze alsof het sinaasappels waren. Zijn tweede bruid kaapte hij tijdens haar bruiloft met een ander; de dochter van zijn vierde beschouwde hij als eigen kind `omdat ze er van hield met haar nagels de gezichten van spelgenootjes open te halen`.

Voetnoot

Het gaat Joan Bos om de details. Ze is minder geïnteresseerd in de grote lijnen van de geschiedenis; wie wanneer oorlog voerde met wie en wat in het vredesverdag stond dat wanneer werd gesloten. "Onlangs las ik een boek over Lodewijk XI van Frankrijk, ook wel bekend als Lodewijk de Spin. Het was ontzettend saai, met voetnoten van soms wel vier pagina`s lang. Maar opeens bevat juist zo`n voetnoot een smakelijk detail. Dan leer je zo`n vorst toch iets beter kennen. En daarmee kan je gericht gaan zoeken naar meer. Nog altijd kom ik leuke dingen tegen. Ik vind gekke vorsten het interessantst; vooral wrede koningen. Ik hou ervan hun levensverhaal uit te pluizen en te beschrijven."

Ze is nog niet toegekomen aan het het verhaal van sultan Ibrahim I, die zijn hele harem verdronk. Wel meldt ze dat er in het oude Turkije, als gevolg van islamitische erfwetten, vele potentiële troonopvolgers werden vermoord. Een sultanaat ging niet van vader naar oudste zoon, maar naar het oudste lid van de familie. Daarom gaf de Turkse sultan Mohammed II (1430-1481) zijn opvolgers het recht om al hun broers te vermoorden, om een burgeroorlog te voorkomen. Sultan Mohammed III (1655-1703) bracht dan ook al zijn negentien broers om het leven. Zijn oudste zoon Ahmed I (1590-1617) wilde zo ver niet gaan met zijn imbeciele broer Mustafa I (1591-1639), maar isoleerde hem in een de `Kooi`; een gebouw zonder ramen en een afgesloten ingang, met doofstomme bewakers omdat hun trommelvlies was doorgestoken en de tong gespleten, en alleen gesteriliseerde concubines als gezelschap; een gebruik dat tot 1789 bleef bestaan. Maar Mustafa kwam na veertien jaar weer even vrij. Toen Ahmed op 27-jarige leeftijd aan tyfus overleed ontstond een machtststrijd tussen zijn belangijkste bijvrouwen Hadice en Kosem. Kosem zette Mustafa op de troon, want ze was bang dat Osman, de oudste zoon van Hadice, haar zonen zou vermoorden. Na drie maanden werd Mustafa echter onttroond. Opvolger Osman was dol op boogschieten, vooral op levende doelen, tot hij in 1622 slachtoffer werd van een staatsgreep. Voordat hij werd overmeesterd doodde hij zes aanvallers. De volgende dag stierf hij door een combinatie van het afbinden en samenpersen van zijn testikels. Een afgesneden oor werd aan Hadice gepresenteerd. Opnieuw moest Mustafa het opvolgersprobleem oplossen. Maar hij bleek niet in staat om te regeren. Toen de gouveneurs weigerden hun belastingopbrengst naar Istanbul te sturen was het gauw met hem gebeurd.

Opvolger werd de elfjarige Murad IV (1591-1639), een zoon van Kosem, die moeiteloos als de tot nu toe wreedste `Mad Monarch` kan gelden. Na een bloedige poging tot staatsgreep, waarbij de belangrijkste leden van de hofhouding werden vermoord, liet hij 500 officieren wurgen. Daarmee had hij de smaak te pakken en werden in Anatolië 20.000 mensen vermoord. Vervolgens wilde hij alle Armeense immigranten uitroeien, maar dat werd hem uit het hoofd gepraat. Soms wandelde hij incognito op straat. Daar was de geringste overtreding goed voor executie. Gebruik van alcohol, roken en koffiedrinken werd met de dood bestraft. Een musicus liet het leven omdat hij een Perzische melodie speelde. Een groep zingende vrouwen werd verdronken omdat zij zijn rust verstoorden. Een buurman die een verdieping op z`n huis bouwde werd gedood op de verdenking dat-ie dat deed om over de muur van z`n harem te kunnen kijken. In de harem pompte hij soms zoveel water in het zwembad dat zijn vrouwen, die kennelijk niet konden zwemmen, op en neer moesten huppelen om adem te halen. Toen Murad, ondanks zijn verbod, zelf verslaafd raakte aan alcohol, veranderde hij in een moorddadige maniak. Hij kende zich het recht toe per dag tien onschuldige mensen te vermoorden en hield er vooral van mannen met dikke nekken te onthoofden.

Nederlandse prinsessen

De serie is nog niet in boekvorm verkrijgbaar; uitgevers moeten de site op Internet kennelijk nog ontdekken. Maar het Britse computerblad Net User waardeerde de pagina`s met vier sterren en voegde daar als commentaar aan toe: "Wie dit leest realiseert zich dat een paar koninklijke echtscheidingen niets is om je over op te winden".

Een apart hoofdstuk is gewijd aan de `eigenaardige Nederlandse prinsessen` Anna van Saksen (1544-1577) en Anna Charlotte Amalie van Oranje-Nassau (1710-1777). Anna van Saksen was de tweede vrouw van Willem van Oranje en moeder van prins Maurits. Haar huwelijk was echter een mislukking. Ze klaagde in het openbaar over Willems seksuele capaciteiten. Ze kon gewelddadig zijn en gooide dan alles aan scherven. Op feesten zoop ze zich lam en flirtte met de gasten. Dan weer sloot ze zich dagen in een donkere kamer op en weigerde bezoek en voedsel. Ze was niet in staat haar eigen en haar twee stiefkinderen te verzorgen; Willem haalde die bij haar weg. Na de geboorte van Maurits in 1567 begon ze een affaire met Johannes Rubens, een Vlaamse vluchteling. Toen van hem een een dochter kreeg werd die niet door Willem erkend en hij ontbond zijn huwelijk. Haar minnaar werd verbannen en later vader van een zoon: de beroemde schilder Peter Paul Rubens. Anna takelde intussen steeds verder af tot ze stierf.

Het leven van Amalie van Oranje-Nassau, dochter van de in 1711 verdronken Friese stadhouder Johan Willem Friso, was vooral triest. Zij was zestien toen ze trouwde met de Duitse prins Frederik, wiens vader een merkwaardige hobby had: hij hield er 160 `Gartenmädchen` op na voor zijn eigen plezier. Ze moesten excerceren in huzarenuniformen en wanneer ze een fout maakten volgde straf; welke wordt niet vermeld. De prinses was 22 toen ze tijdens haar tweede zwangerschap ernstig in de war raakte. Twee maanden na de geboorte van haar zoon stierf haar man aan een longinfectie. Amalie ging steeds verder achteruit en leefde toch nog 45 jaar.

Volk in opstand

Op deze manier passeren nog diverse andere prinsen, sultans, tsaren, koningen en Romeinse keizers de revue. Joan Bos kan nog jaren met hen voort. Lang niet altijd slikten hun volkeren hun eigenaardigheden. De Franse koning Filips IV (1268-1314) werd in 1302 uit België verdreven in de Guldensporenslag. De Britten onthoofdden Karel I Stuart (1600-1649). Voivod Mircea I van Walachije (ca. 1428-1446) werd levend verbrand door de burgers van Boekarest. Tsaar Alexander II van Rusland (1818-1881) overleefde zes aanslagen totdat de zevende lukte. Koning Alexander I van Servië (1876-1903) en zijn vrouw werden letterlijk geslacht in hun slaapkamer en daarna werden hun naakte lichamen uit het raam op straat gegooid.

De reeks `Joan`s Royal Favourites` telt tot nu toe (in 1997) nog maar één aflevering, gewijd aan de door haar bewonderde gravin Eleanor van Aquitaine (ca. 1122-1204), die koningin werd van Frankrijk en Engeland. Volgens alle bronnen moet ze een erg mooie vrouw zijn geweest. Het hof van haar grootvader Willem IX in Poitiers was het centrum van de Europese cultuur: artiesten, troubadours en verhalenvertellers wisselden elkaar af. Haar gelukkige jeugd eindigde toen ze vijftien was en haar ouders en haar broertje kort na elkaar overleden.

Eleanor was toen de rijkste erfgenaam van Frankrijk en daarom werd een huwelijk gearrangeerd met koning Lodewijk VII (1121-1180); een slappe, domme, sombere en vrome man die haar bewonderde maar niets van haar begreep. Het huwelijk werd een mislukking. Ze ging zelfs naar de paus in Rome om echtscheiding te vragen, maar die weigerde toestemming. In 1152 kreeg ze alsnog haar zin. Acht weken later trouwde ze met de twaalf jaar jongere Hendrik Plantagenet van Normandië, die in 1154 de Britse troon erfde en koning van Engeland werd. Eleanor, die twee dochters van Lodewijk had, schonk Hendrik nog drie dochters en vijf zoons; de laatste toen ze 44 was. Intussen nam hij een maitresse.

In 1169 stuurde Hendrik Eleanor terug naar het hof van Poitiers. Haar eerste dochter Marie onderkende er dat vrouwen in deze mannenmaatschappij niets in te brengen hadden en zette als één van de eersten feministische ideeën op papier. Eleanor ging nog verder en stichtte rechtbanken waar ongeëmancipeerde mannen door vrouwen werden berecht. Hendrik pikte dat niet, riep haar terug en zette haar gevangen. Maar hij stierf in 1189 en werd opgevolgd door Richard Leeuwenhart (1157-1199), haar favoriete zoon. Hoewel hij homoseksueel was, werd hij geacht voor opvolgers te zorgen. Eleanor arrangeerde een huwelijk, maar dat bleef kinderloos. In 1199 werd hij vermoord en opgevolgd door zijn jongste broer. Eleanor trok zich terug in een klooster, maar bleef tot het laatst van haar leven actief. Ze stierf toen ze 82 was; in de Middeleeuwen een uitzonderlijk hoge leeftijd.

Over het Nederlandse koningshuis is Joan Bos tevreden. "Ik vind prinses Juliana een lieve vrouw. Koningin Beatrix is en uitstekende gastvrouw naar het buitenland toe." En Willem-Alexander? "Vorsten kun je eigenlijk pas goed beoordelen wanneer ze honderd jaar dood zijn. Dan weet je wat er allemaal gebeurd is."

Joan's Mad Monarchs: Introduction | Mad Monarch Series | Dutch Royal Genealogy > The Counts of Holland 800-1500 > The Dutch RoyalFamily 1500-2004 | Beatrix descent from the Lords of Struijen | Joan's Royal Favorites | FAQ



DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola