Talkradio veroorzaakt toenemend slaaptekort

Boeiende gesprekken in het holst van de nacht

Door ANDRÉ HORLINGS

TalkRadio (24 februari 1997) De laatste loodjes wegen het zwaarst. Tegen vijf uur 's ochtends belt Tony uit Rotterdam. In zijn jeugd, ruim dertig jaar geleden, was hij door een leerkracht letterlijk aan zijn oren opgetild en binnenkort moet hij een ooroperatie ondergaan. Hij denkt dat het een met het ander te maken heeft en doet een oproep aan lotgenoten om met hun verhaal te komen. Maar niemand reageert; misschien ook omdat Tony wat verwarrend overkomt. Ruim vijftig minuten blijft hij in het nachtprogramma van TalkRadio het enige contact met de buitenwereld.

Presentator Roel houdt het gesprek moeizaam gaande. Tot Tony zegt dat zingen één van zijn hobby's is. ,,De microfoon is voor jou'', grijpt Roel die laatste strohalm. De Rotterdammer brengt luidkeels een Napolitaans lied ten gehore. En heeft geen aansporing meer nodig wanneer andere alternatieven uitblijven. Maar Tony heeft geen woord te veel gezegd. Zijn stem is welluidend en zonder begeleiding blijft hij op de juiste toonhoogte. Vier liederen passeren de revue. Dan gaat hij moeiteloos door met zijn verhaal. ,,Je moet een uitstekende conditie hebben'', concludeert gespreksleider Bart. ,,Ik gebruikte maar dertig procent van mijn capaciteit'', relativeert Tony. ,,Anders worden de buren wakker...''
Dan klinkt enig gestommel door de telefoon. ,,Mijn huisgenoot Hans'', meldt Tony. Bart wil hem heel graag spreken. En Hans barst uit in een loftuiting aan het adres van z'n medebewoner die hem twee jaar geleden, toen hij diep in de problemen zat, enorm had geholpen. En hem sindsdien met raad en daad terzijde stond in het nog steeds voortdurende gevecht met de autoriteiten. ,,Waarom, Tony?'', vraagt Roel naar zijn motief. ,,Ik ben een paar jaar geleden gescheiden. De rechter is alleen op het verhaal van mijn vrouw af gegaan. Ik kreeg een straatverbod en ben sindsdien al zeven keer door de politie opgepakt.''
Dan, eindelijk, een reactie. Karel aan de telefoon. ,,Je krijgt niet zomaar een straatverbod'', is zijn conclusie. Intussen tikt de klok onverbiddelijk naar zes uur; het einde van de uitzending. Roel stelt voor: ,,Als jullie morgennacht na één uur allebei bellen, dan kunnen we dit gesprek voortzetten''.

Storingen

Sinds 1 januari is Nederland een nieuwe zender rijker: TalkRadio. Een permanente uitwisseling van meningen; 24 uur per dag. Gesproken woord in alle variaties: zwammen, ouwehoeren, beuzelen, babbelen, filosoferen, kletsen, toelichten, preken. Reacties tussen 'mag ik even een kleine opmerking maken' en zwaarwichtige betogen tot redding van de gehele mensheid. In de Verenigde Staten een wijdverbreid verschijnsel, maar nieuw voor Nederland. In grote lijnen bepalen de bellers waar het gesprek over gaat; maximaal zes kunnen tegelijk 'in de uitzending' komen.
Presentatoren moeten voorkomen dat het geen babbelbox wordt en bewust zijn van het feit dat hulpverlening aan deskundigen over moet worden gelaten: het telefoonnummer van de SOS-hulpdiensten (ook achterop het telefoonboek) hangt duidelijk zichtbaar aan de muur. Verder mag (bijna) alles. Alleen bij regelrechte racisten wordt de knop resoluut omgedraaid.
Talk Radio gebruikt de golflengte van de enkele jaren ter ziele gegane Veronica Nieuws Radio: 1395 AM op de middengolf. Een 'verouderde' manier van zenden. De meeste Nederlandse zenders gebruiken FM, met een perfect geluid, of zijn te vinden op de kabel. De geluidskwaliteit op de middengolf is twijfelachtig en vatbaar voor storingen. Overdag bestrijkt de zender ongeveer het hele land, maar 's avonds is de reikwijdte veel groter: ,,De uren achter het stuur vliegen om'', meldt vrachtrijder Adriaan vanuit Zweden. Dat geldt echter ook voor andere radiostations, zoals de Albanese zender op dezelfde 1395 kiloherz. Tijdens de Koude Oorlog was hij in gebruik om de unieke socialistische heilsboodschap van de 'eerste atheïstische staat ter wereld' in ruim vijftien talen te propageren. Sinds de val van de Muur heeft wijlen partijleider Enver Hoxha in zijn graf echter geen rustig moment meer gekend: Albanië verhuurt de zender nu aan de religieuze Trans World Radio en de kapitalistische Voice of America. TWR drukt Talk Radio 's avonds tussen acht en elf uur volledig weg; de zender is dan alleen te volgen in Amsterdam en Culemborg; de enige twee gemeenten die hem tot nu toe op de kabel hebben gezet. En na vijf uur 's nachts veroorzaken de Amerikaanse uitzendingen in het Servisch en Kroatisch plaatselijk een ernstige vervorming van het geluid, dat dan alleen nog door de volhouders kan worden gevolgd.

Blinden

Het aantal volhouders is volstrekt onbekend, maar het stijgt met de dag. Steeds vaker melden nachtelijke bellers dat de zender funest is voor hun gezondheid: ze kunnen de slaap niet meer vatten . Want tussen één en zes uur, in het holst van de nacht, ontspinnen zich vaak uiterst boeiende gesprekken die alle aandacht opeisen. Het tijdstip en de anonimiteit maakt de deelnemers vrijer en anders zorgen de reacties er wel voor dat in de loop van de tijd het echte probleem aan de oppervlakte komt.
Zoals zondagnacht, toen een vrouw vertelde dat zij zichzelf in haar relatie 'gevangen' voelde, maar (nog) niet weg kon gaan omdat ze daarmee haar partner pijn zou doen. 'Dumpen, die man', was de algemene reactie, zeker toen ook nog bleek dat zijn handen nogal los zaten. Na een uur onthulde zij zijn dreigement: wanneer ze weg zou gaan, dan zou hij zelfmoord plegen. 'Dat zeggen ze allemaal', wist de groep. Maar haar vader, vertelde ze vervolgens, die had er ook mee gedreigd en het uiteindelijk echt gedaan. Wat restte was een intens medeleven en de algemene wens dat ze een oplossing zou vinden.
En dan was er die uitzending van enkele weken geleden. Aan de lijn drie blinden; twee sinds hun geboorte en één na twintig jaar. Er ontspon zich een gesprek over 'zien'; zonder een enkel moment van zelfmedelijden over het noodlot dat hen getroffen had. Over hoe andere zintuigen behulpzaam waren bij een zo normaal mogelijk functioneren. Hoe de weerkaatsing van geluid van bomen, muren en lantaarnpalen hen hielp de weg te vinden op straat en thuis. Over de 'beelden' waarmee ze het geluid van de televisie aanvulden. De vrouw die blind geworden was teerde nog op haar herinneringsvermogen. De 'permanente' blinden maakten duidelijk dat zij zich bij gegevens als 'kleur', 'horizon' en 'wolken' geen enkele voorstelling konden maken. Het was een uitermate indringend gesprek dat blijkens de reacties op de 'oorgetuigen' een enorme indruk maakte.

Integriteit

De kleine studio van TalkRadio is in de nacht van dinsdag op woensdag schaars verlicht. 'Verhalenverteller' Willem de Ridder sluit na drie uren praten het gesprek af met twee vrouwen over de gevolgen die hun respectievelijk zeer gelukkige en uitermate beroerde jeugd had op hun verdere leven. Klokslag één uur laat technicus Branco Beuken een jingle horen: tijd voor het wisselen van de wacht. Even later roept presentator Roel de luisteraars op te reageren: 'TalkRadio, telefoon 035-6237368, fax 035-6724593' (niet meer in gebruik!).
,,We willen onze achternamen niet in de krant. En op de foto willen we niet herkenbaar worden afgebeeld'', had Roel gezegd bij het maken van de afspraak. ,,Luisteraars maken zich een persoonlijke voorstelling bij onze stemmen. De werkelijkheid kan ontnuchterend werken. Het is voor de sfeer van onze uitzending voorlopig nodig de mythe in stand te houden''.
Sinds 1 januari begeleiden Roel en Bart (Roel Karter en Bart de Jongh) samen de gesprekken die van zondag- tot donderdagnacht tussen één en zes uur bij TalkRadio binnenkomen. ,,Sommige mensen denken dat we al jaren samenwerken. Maar we kennen elkaar van de popzender Radio Londen in Eerbeek, waar ik eind '96 werkte en Bart tegenkwam'', zegt Roel. ,,Toen ik naar TalkRadio ging wist ik hem over te halen mee te gaan''.
Ze hebben overduidelijk de goede toon te pakken. Woedende, boze, vrolijke en verdrietige luisteraars wisselen elkaar af, reageren op elkaar, komen met absurde en fantastische suggesties, en vooral: leven met elkaar mee. De nachtelijke gesprekken lopen zelden uit de hand, al komt het regelmatig voor dat mensen elkaar in het vuur van het debat niet laten uitspreken en science-fictionachtige geluiden duidelijk maken dat ergens nog een radio aanstaat.
Roel selecteert de binnenkomende reacties: zijn ze zinnig, dragen ze bij aan de discussie, komt iemand binnen met een smoes om straks in de uitzending liederlijke taal uit te slaan? Bart introduceert ze bij het publiek. Eén vaste beller slaagt er desondanks toch in hen met een serieuze binnenkomer voortdurend te misleiden. ,,Hans is een Duitser. Hij wil iets zeggen over het herdenken van de oorlog.'', kondigt Bart een nieuwe spreker aan. Die echter niets méér in te brengen heeft dan de melding: ,,Ik heb een stijve lul'', en vervolgens rücksichtslos wordt verwijderd.
,,De integriteit van de beller komt bij ons op de eerste plaats'', verklaart Bart. ,,Niemand pakt 'zomaar' de telefoon. En vaak zit het probleem veel dieper dan de reden die wordt aangevoerd. Soms blijkt dat pas na uren.''
Bart herinnert zich nog levendig de uitzending die op hem de meeste indruk maakte. ,,Daar kwam ene Bea aan het woord. Ze was volledig opgefokt; niet meer rustig te krijgen. Haar dochter had een ongeluk met een hangglider gehad waarbij de hersenen werden beschadigd. Sindsdien smeekte zij haar moeder een eind aan haar leven te maken. 'Geef me een pil, dan ben ik dood'. Naarmate het gesprek vorderde bleek echter dat Bea een verstikkende invloed op haar dochter had; aan de ene kant heel sympathiek was, maar tegelijk ook zeer dominant. Er reageerden lieve bellers met wezenlijke suggesties, maar het leek alsof ze die niet hoorde. Ik voelde met haar mee en ik maakte haar verwijten; iemand trok de conclusie dat ik een draaikont was. Ik ben boos op haar geworden; de enige keer tot nu toe. De volgende dag was ze er weer; veel rustiger. En weer een aantal dagen later vertelde ene Frank, die nader contact met haar had gezocht en gekregen, dat wij met z'n allen, de presentatoren en de bellers, die avond waarschijnlijk haar leven hadden gered. Gewoon door 'er te zijn' op een moment dat ze het absoluut niet meer zag zitten.''

Beluister fragment uit Talk Radio van Kerst 1997 (Scarlet.nl) 16 minuten, scroll down
Op 17 september 1998 hield Talk Radio 1395 AM op te bestaan. De zender werd overgenomen door Business News Radio, dat later weer werd omgevormd tot het informatieve BNR



DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola