Website, documentaire en een boek

Drie projecten ontrukken ramp
SS Pavon aan de vergetelheid

Door ANDRÉ HORLINGS

vegelijf < Op deze bewerkte archieffoto hangen de getekende opvarenden aan de (originele) touwen om het vege lijf te redden. In de documentaire wordt duidelijk hoe de reddingsactie verliep

Soms blijkt een historisch onderwerp, dat vrijwel in de vergetelheid is verdwenen, plotseling toch in de belangstelling te staan. Op 20 mei 1940 bombardeerden Duitse vliegtuigen in Het Kanaal bij Duinkerken een Frans vrachtschip met 1500 Nederlandse soldaten aan boord. Vijftig Nederlanders kwamen daarbij om het leven.

Dat is nu 72 jaar geleden. De ramp is al die tijd vrijwel onbekend gebleven. De oorlog was pas anderhalve week oud en vijf dagen eerder kwamen 800 Rotterdammers om bij het bombardement dat het Nederlandse leger tot capitulatie dwong. Dat was nog maar het begin van onvergelijkbare en onvoorstelbare ellende en bloedvergieten, waarbij de ramp van de SS Pavon in het niet valt. En intussen zullen ook vrijwel alle overlevenden overleden zijn.

Het bombardement werd voor het eerst omschreven in het boek ‘Priesters in het Veldgrijs’ van Hans Hermans (1945, pag. 331-340). Dr. L. de Jong wijdde er een halve pagina aan (Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, deel 3, pag. 491). De website Zuidfront Holland leverde een goed gedocumenteerd verslag, inclusief slachtofferlijst, in een hoofdstuk De tragedie met de Pavon. Daarnaast resten incidentele krantenberichten die, bij gebrek aan feitenkennis, niet altijd even betrouwbaar zijn. Verdere documentatie is schaars.

levensteken Het laatste levensteken van sergeant Wim Rijniers. Zijn stoffelijk overschot werd niet teruggevonden. Pas in 1951 werd hij officieel overleden verklaard >

Zoeken op internet leert dat veel mensen in het ongewisse zijn gebleven over het lot van familieleden en vrienden en dat er voornemens zijn geweest om een website aan de ramp te wijden. Maar de belangstelling voor het onderwerp stokt ongeveer in 2005. Daarna is nauwelijks meer informatie toegevoegd.

Maar opeens verschenen een website, een documentaire en een boek over de ramp met de Pavon, die volstrekt los van elkaar ontstonden.

Het verhaal van mijn vader

Afgelopen maart publiceerde ik op Historiek.net het verhaal Commandant Duinkerken wilde af van 'al die Hollanders'. Dat was één van de conclusies in een website over de ramp, die het verhaal van mijn vader, Wubbe Horlings, als leidraad had. Bij het uitbreken van de oorlog was hij gelegerd in het zuiden van Noord-Brabant, maar zijn eenheid moest de stelling door de snelle Duitse opmars al gauw verlaten, fietste uiteindelijk naar Duinkerken en scheepte in op de SS Pavon. Een uur na het uitvaren werd het Franse schip bestookt door Duitse jachtbommenwerpers. Als door een wonder overleefde hij het bombardement en na een geïmproviseerde terugtocht bereikte hij weken later het huis van zijn verloofde, die als enige van de familie nog geloofde in zijn terugkomst. Veel later zette hij zijn belevenissen op papier. Na kennisneming verdween het verslag ergens in een onderste la. Lang na zijn overlijden besloot ik het verhaal online te zetten. Ik zocht er documentatie bij en het resultaat was de website Het drama van de SS Pavon. Tijdens mijn onderzoek kon ik me niet aan de indruk onttrekken dat de ramp gedoemd was uiteindelijk te verdwijnen in het vergeetboek van de geschiedenis.

Documentaire en boek

Deze week maakte een email me duidelijk dat Pieter van den Berg, webmaster van (o.m.) Aandachtvoorgeschiedenis.nl zich óók met het onderwerp bezig had gehouden. Hij maakte me attent op de publicatie van een documentaire en een boek over de ramp met de Pavon. Beide publicaties voegen onbekende informatie toe
Mijn oom Jan van Bussel is op de Pavon om het leven gekomen. Het verhaal werd bij ons vroeger aan tafel vaak verteld, maar mijn moeder, de zus van Jan, wist eigenlijk niet zoveel. Vanuit mijn interesse voor geschiedenis ben ik twee jaar geleden in het verhaal gedoken en het eindresultaat staat sinds vorige week online.
doden

De Luchtwacht van Helmond in 1939. De namen van de slachtoffers zijn met gele letters weergegeven. Twee van hen zijn in een inzet afgebeeld.

Van den Berg kwam mijn website pas tegen toen hij via Google wilde kijken of zijn bijdrage al door de zoekmachine was geïndexeerd. We wisten niet dat we tegelijk met hetzelfde onderwerp bezig waren geweest.

Animaties

documentaire

De documentaire start met een klik op de – bewerkte – foto, waardoor treffend de ontploffing in beeld wordt gebracht die aan vijftig opvarenden het leven kostte.

De website ‘Aandacht voor geschiedenis’ legt de nadruk op historische onderwerpen die visueel kunnen worden gemaakt, zoals in documentaires en tv-series. De documentaire vertelt het verhaal van rond 25 Helmondse luchtwachters, die na de Duitse inval ook op de Pavon terecht kwamen. Zeven van hen zouden het bombardement niet overleven. De luchtwacht had tot taak gegevens te verzamelen over de ‘verschijning en beweging’ van vreemde vliegtuigen boven Nederlands grondgebied. In 1940 waren op meer dan 140 plekken in het land luchtwachtposten ingericht op daken, torens en molens. Het verhaal wordt geïllustreerd met deels onbekende documenten en foto’s, die door Van den Berg soms zijn bewerkt en af en toe voorzien van animaties om nog duidelijker te maken wat er in werkelijkheid gebeurde. Een voorbeeld is de foto van de brandende Pavon hierboven.

wrakin1984

De kiel van de Pavon was in 1984 bij laag water nog steeds op het strand van Les Hemmes de Marck te vinden.

Boek

Het boek ‘De ramp met de Pavon’ is een compilatie van dagboekaantekeningen, boekfragmenten, onderzoeksrapporten en interviews met nabestaanden die gezamenlijk het verhaal vertellen over het bombardement van het Franse vrachtschip. Daarover binnenkort meer.

De illustraties zijn ontleend aan de documentaire 'De ramp met de Pavon'

Dit verhaal werd op 23 juli 2012 gepubliceerd op Historiek.net


DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola