Het Nederlandsch Comité voor Gebiedsuitbreiding vreesde dat de Duitse roof en verwoestingen in 1940-1945 ertoe zou leiden dat ons land in 1980 nog steeds aan in grote armoede zou leven. Compensatie met Duits grondgebied was de enige aanvaardbare vorm van compensatie.
Als het aan sommige naoorlogse plannenmakers had gelegen, dan wapperde het rood-wit-blauw op het ogenblik in een belangrijk deel van het Duitse grensgebied. In Oldenburg en Osnabrück; in Dusseldorf en Essen. In de schade die de Duitse bezetter tijdens de oorlog in Nederland had aangericht, zagen ze een dankbaar excuus om voor ons land meer ,,Lebensraum” te eisen. Het bleef uiteindelijk bij ,,grenscorrecties”. Elten en Tudderen werden in 1949 bij Nederland gevoegd. En ook dat was maar zeer tijdelijk. In 1963 gingen de dorpen weer deel uitmaken van de Duitse Bondsrepubliek.
Het Nederlandse verlangen naar meer ,,Lebensraum”
Annexatie als schadevergoeding
Door ANDRÉ HORLINGS
Maar in het laatste oorlogsjaar leken verschillende plannenmakers het Duitse grensgebied als zelfbedieningswinkel te beschouwen, zonder bewaking. In de ondergrondse pers verschenen artikelen waarin forse claims werden gelegd op Duitse grond. En na de bevrijding werd ons land overspoeld met pamfletten, brochures, plannen en ideeën om ons oppervlakte aanzienlijk te vergroten.
In Nederland luidde het aller belangrijkste argument: schadevergoeding. In juli 1944 schreef de minister van buitenlandse zaken-in ballingschap, Eelco van Kleffens, in het Amerikaanse blad ,,Foreign Affairs”:
,,Indien Duitsland moedwillig een zo groot gedeelte van de Nederlandse bodem heeft verwoest, dat het voor geruime tijd onmogelijk zal zijn voor negen miljoen mensen om er behoorlijk op te leven, dan kan het noodzakelijk zijn te overwegen, dat aan Nederland een gelijkwaardig deel van Duitslands grondgebied zal worden afgestaan, met verwijdering van de daar levende Duitsers.”
Landverschuiving
In Oost-Europa was een dergelijke ,,uitverkoop” al aan de gang. Polen zou, zo werd op de Krim-conferentie van februari 1945 definitief vastgelegd, zo'n 300 kilometer naar het Westen opschuiven, waarbij Oost-Pruisen tussen Polen en de Sovjet-Unie werden verdeeld en de industriegebieden Pommeren en Silezië van Duitsland werden afgenomen. Tsjechoslowakije eiste meer dan teruggave van Sudetenduitsland alleen. Frankrijk had te kennen gegeven niet alleen Elzas-Lotharingen als Frans gebied te beschouwen, maar legde ook claims op delen van het Rijnland.En de schade die door Duitsland in Nederland was aangericht, was enorm. Nog na het artikel van Van Kleffens waren grote gebieden vruchtbare landbouwgrond onder water gezet, om de opmars van de geallieerden af te remmen. Er bestonden terechte zorgen of de boeren, na de vreselijke hongerwinter, wel in staat zouden zijn voldoende voedsel te produceren voor de bevolking, temeer omdat op aanvoer van elders nauwelijks mocht worden gerekend. Bovendien was grote schade aangericht op andere gebieden: veel kunstwerken waren over de grens verdwenen, de joodse bezittingen waren geconfisqueerd, complete fabrieken en industrieën waren naar Duitsland gebracht. Ruim 55.000 machines, vrijwel alle tram- en spoorwagens, locomotieven, driekwart van de binnen- schepen, vrijwel alle auto´s autobussen en vrachtwagens en een paar miljoen fietsen waren ,,verdwenen”. (Na verloop van tijd is voor een waarde van 389 miljoen gulden teruggebracht, terwijl voor 3640 miljoen was weggeroofd).
Annexatie
De Nederlandse eisen waren verre van bescheiden > De plannen verschenen in vele variaties. Het afgedrukte kaartje ,,Grensvoorstel” laat zien, dat de eisen verre van bescheiden waren. Dit plan ging ook aanzienlijk verder dan een idee van de thans nog als AVRO-commentator buitenlandse zaken bekende mr. G.J.B. Hiltermann. Die schreef in 1945 in de brochure ,,Land om land”:
,,Om nu de gedachten te bepalen zou ik willen voorstellen: het gebied tussen de huidige Duits-Nederlandse grens en de Wezer van zijn monding tot Hameln, een lijn Hameln naar de oorsprong van de Lippe, de Lippe en de Rijn van het punt waar de Lippe in de rivier stroomt tot een punt op gelijke breedte als het zuidelijkste punt waar de Nederlandse en Duitse grens samengaan.”.Van hem mocht het Ruhrgebied Duits blijven.
Alom overheerste de gedachte, dat het te annexeren gebied zonder Duitsers moest worden afgeleverd. Waar die dan moesten blijven, daar maakte men zich niet druk over, dat hadden de Russen tenslotte ook niet gedaan.
Dr. A.C.J. De Vrankrijker, die het annexatievraagstuk in een boek, ,,De grenzen van Nederland” , in een historisch perspectief plaatste en pleitte voor inlijving van Oost Friesland en andere grenscorrecties tot een totale gebiedsuitbreiding van 2000 vierkante kilometer, zag wat dit betreft toch wel problemen. ,,De overwinnaar in een van zijn kant rechtvaardig gevoerde oorlog kan ongetwijfeld aanspraak maken op herstel ten koste van de overwonnene. Hij mag de moreel verantwoorde maatregelen nemen die een herhaling voorkomen en die er toe leiden, dat de verslagene de schade, door hem toegebracht, betaalt. Dat dit geoorloofde ook slaat op verwijdering van alle tegenwoordig bewoners, willen wij betwijfelen. De misdaad van een volk is niet die van elk individu daaruit”.
Nachtkaars
Naarmate de tijd verstreek, schrompelden de annexatieplannen steeds verder ineen. In 1946 kwam nog een plan op de regeringstafels, waarin Borkum Nederlands zou worden, net als het stroomgebied van Eems en Dollard tot de Duitse kust, en ten zuiden van Bunde een smalle strook Duits grensgebied zou worden ingelijfd, inclusief de ,,inham” tussen Schoonebeek en Nordhorn. Zou dat het hebben gehaald, dan waren nu met Duitsland geen onderhandelingen nodig over de Dollardhafen bij Emden, want die zou dan op Nederlands grondgebied hebben gelegen. Maar ook dit plan kwam niet verder dan de tekentafels.Intussen tekenden de eerste contouren van de ,,Koude Oorlog” zich al af. Het door de regering ingestelde Commissariaat Generaal Economische Betrekkingen, afdeling Restitutie, waaronder de annexatieplannen vielen, liet in 1948 horen dat ,,de geallieerde bezettingsmachten er van hun kant steeds meer op aandringen, alle minder belangrijke claims in te trekken. De Duitse economie voert de boventoon en men wil rust in Duitsland. Vooral de Amerikanen gaan hierin zeer ver”.
Uiteindelijk bleef het bij de grenscorrecties, waardoor Elten en Tudderen tijdelijk bij het Nederlands grondgebied werden gevoegd. Op 22 maart 1949 werd door vertegenwoordigers van de VS, Engeland Frankrijk, België, Nederland en Luxemburg een protocol ondertekend waarin de westelijke grenzen van Duitsland definitief werden vastgesteld. De Kamer werd voor een voldongen feit gesteld, was boos, en ging uiteindelijk met 54 tegen 24 stemmen akkoord. Zowel voorstanders van aanzienlijk grotere gebiedsinlijving als principiële tegenstanders vonden de zaak te onbelangrijk om een kabinetscrisis te forceren. Op 23 april 1949, om half tien, werden Elten en Tudderen Nederlands, ondanks de plakkaten die overal in Elten waren opgehangen met de tekst: ,,Elten bleibt Deutsch”. Ze verdronken hun verdriet in hun café's. En al veertien jaar later, op 1 augustus 1963, werden de dorpen weer, in het kader van de verzoening, aan de Bondsrepubliek teruggeven. Op elke bruikbare vierkante meter stonden grote kisten vol goedkope Nederlandse boter hoog opgetast. Zodat die, toen de grens weer werd verlegd, zonder enige grensformaliteit opeens op Duitse bodem stond.
Zie ook: Andere Tijden: Eisch Duitschen grond! (video 3 mei 2005)
Dit verhaal werd gered uit het papieren archief door digitalisering door Nederland in Oorlog
Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Het drama van de SS Pavon
Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact
