'De gemiddelde Nederlander gaat te vroeg met pensioen', zegt minister Annemarie Jorritsma van economische zaken. 'Het kabinet moet financiële meevallers steken in de aflossing van schulden, want anders is er straks geen geld wanneer de zorg voor zieken en bejaarden veel meer gaat kosten', adviseert de Tilburgse hoogleraar economie Sylvester Eijffinger. 'Om de beroepsbevolking op peil te houden moet Europa de komende vijftig jaar veel meer buitenlandse arbeiders toelaten', suggereert een rapport van de bevolkingsafdeling van de Verenigde Naties. De Amerikaanse beursgoeroe Alan Greenspan sluit zich daarbij aan en zegt dat de 'zeldzaam goed draaiende economie van de VS' het versoepelen van de immigratiewetten noodzakelijk maakt.
Tot midden jaren '50 verhuisden Nederlanders naar emigratielanden
'Immigratie wegens vergrijzing ligt niet voor de hand'
Door ANDRÉ HORLINGS
,,Naar verwachting zal het aantal inwoners tot 2030 nog groeien van 16,0 tot maximaal 17,4 miljoen'', weet drs. Nico van Nimwegen, adjunct-directeur van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut in Den Haag, dat zich bezighoudt met onderzoek naar ontwikkelingen in de omvang en samenstelling van de bevolking. ,,Daarna treedt een geleidelijke daling in.''
Stabiel
Prognose van de bevolkingsontwikkeling tussen 2005 en 2025 (Planbureau voor de Leefomgeving) >
Bevolkingsprognoses waren volgens hem niet altijd even
betrouwbaar. ,,In de jaren '60 werd berekend dat Nederland in 2000 21 miljoen
inwoners zou tellen. Relatief grote gezinnen waren toen nog redelijk normaal.
Meteen daarna brak de pil door. Sinds twintig jaar is het geboortecijfer
stabiel: een vrouw krijgt gemiddeld 1,5 à 1,6 kinderen. De bevolking groeit met
100.000 mensen per jaar. De helft daarvan is het geboorte-overschot; de rest het
gevolg van migratie.''
Het werven van immigranten als oplossing voor het
potentiële tekort aan arbeidskrachten ligt volgens hem niet voor de hand. ,,De
vraag is: kan een land dat aan? Nederland is na Bangladesh het dichtst bevolkte
land ter wereld. Het beleid van de jaren '60 heeft een trauma opgeleverd. De
'gastarbeiders' zouden tijdelijk komen, al wisten de bedrijven best dat ze
wellicht zouden blijven. De integratieproblematiek is onderschat. Die maatregel
is trouwens absoluut niet nodig. Er zijn tal van alternatieven om de effecten
van de vergrijzing tegen te gaan.''
Technologie
Een deel van het probleem wordt volgens Van Nimwegen al opgelost door de technologische ontwikkelingen. ,,Door de automatisering neemt de productiviteit per werknemer toe. Banken kunnen vestigingen sluiten omdat de klanten zaken doen achter de computer. Verouderde kennis kan worden opgefrist door bijscholing. Ook een deel van de 200.000 vaak moeilijk plaatsbare werklozen krijgt zo meer kansen op de arbeidsmarkt. Er is een aanzienlijk potentieel aan vrouwen die best weer in zijn voor een baan, maar nu vaak niet eens ingeschreven staan. Vrijwilligerswerk kan aantrekkelijker worden gemaakt door een redelijke vergoeding. De druk op de zorginstellingen kan worden verminderd met het stimuleren van de 'informele zorg' van gezinsleden en buren door fiscale maatregelen. Daarnaast moet beter gebruik worden gemaakt van de ervaring en het inzicht van ouderen. Zelfs zou kunnen worden overwogen de pensioenleeftijd van 65 jaar los te laten.''Uitvoerbaarheid
Sommige van die veranderingen staan haaks op de maatschappelijke praktijk van het ogenblik. Voor overtollig ABN-AMRO-personeel is het een schrale troost dat er elders een schreeuwend tekort aan arbeidskrachten is; binnenkort zijn er meer vacatures dan werklozen. Volgens een onderzoek van de Technische Universiteit Twente zijn veertigplussers in de ogen van veel werkgevers 'conservatief, traag, minder productief en vastgeroest', en daardoor 'snakken veel oudere werknemers naar het moment dat ze (vervroegd) afscheid van het bedrijf kunnen nemen'; laat staan dat het gebrek aan waardering het doorwerken tot na je 65e stimuleert. Gezinsverbanden zijn steeds minder hecht geworden; het is niet meer zo vanzelfsprekend dat kinderen een deel van de zorg voor hun ouders van de gemeenschap overnemen. Alleen bij migranten speelt het familieverband structureel een rol.Pas wanneer de alternatieven niet genoeg opleveren, moet volgens Van Nimwegen het binnenhalen van meer migranten worden overwogen. ,,De Nederlandse situatie is in dit verband onbelangrijk. Het probleem kan niet geïsoleerd worden opgelost. Wanneer het zo ver komt is een Europees migratiebeleid noodzakelijk.
Tot jaren '50 leverde Nederland migranten
De Verenigde Staten
houden op die manier hun beroepsbevolking op peil. Het is een immigratieland;
een 'melting pot' met veel ruimte, die prat gaat op zijn 'onbeperkte
mogelijkheden'. Elk jaar worden quota gesteld en 'green cards' uitgereikt aan
gegadigden. Kust, luchthavens en de grens met Mexico blijven overigens
hermetisch gesloten voor illegale grensoverschrijders.
Lang voordat
de eerste gastarbeider in Nederland arriveerde maakte Zwitserland al gebruik van
buitenlandse arbeidskrachten. Van pogingen tot integratie is daar overigens geen
sprake. Ze komen binnen op contractbasis en kunnen na afloop weer
vertrekken.
Tussen 1846 en 1932 trokken vijftig miljoen Europeanen de wijde
wereld in; er wonen meer Ieren in de Verenigde Staten dan in Ierland zelf. De
naweeën van de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende spanningen tussen Oost
en West brachten onder meer in Nederland een emigratiegolf op gang richting VS,
Canada, Australië en Nieuw-Zeeland.
In de jaren zestig veroorzaakte een
volstrekt overspannen arbeidsmarkt een trek in omgekeerde richting: voor het
'vuile werk' werden 'tijdelijk' 'gastarbeiders' ingeschakeld, die woekerprijzen
betaalden voor dure pensions en het geld dat ze overhielden braaf naar huis
overmaakten. Tot 'gezinshereniging' zorgde voor het opgroeien van tweede en
derde generaties allochtonen. Intussen is er een streng immigratiebeleid en
worden eisen gesteld aan de integratie.
DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact