Japanse Maita Aki werd geen cent wijzer van haar Tamagotchi

De geboorte van een wereldsucces

Door ANDRÉ HORLINGS

Tamagotchi (3 september 1997) ,,Vanochtend begon Tweety helemaal te flippen. Hij schakelde zelf het geluid aan en uit, stopte ineens met spelen en piepte heel idioot. In de bus ging alles weer goed. Tweety en ik waren naar de popgroep Live aan het luisteren en toen hoorde ik: piep, piep, pieeep, pieieieiiep, enzovoort. En toen kreeg Tweety vleugels. Meteen werd ik door iedereen gecondoleerd.'' Dat schreef Marjolein van Elteren uit Utrecht op 6 juli in het dagboek van haar eerste Tamagotchi. Tweety was 21 jaar geworden.

De rage van de Tamagotchi, Japans voor 'lief, klein ei', heeft zich dit jaar razendsnel verspreid over de hele wereld. Het elektronische wezen maakt overal moederlijke (en vaderlijke) gevoelens los. Het is geen speeltje dat je in een hoek kunt gooien als je er op uitgekeken bent. De Tamagotchi schreeuwt om aandacht, vanaf het moment dat-ie uit z'n ei is gekropen: gezond of lekker eten, een spelletje op tijd, een poepje opruimen, anders wordt-ie ziek, eventueel een prik en af en toe een pak op z'n donder. Hij slaapt twaalf uur per dag, behalve als het licht blijft branden; daar wordt-ie trouwens goed sacherijnig van. Tijdens zijn groei verandert het wezen verschillende keren van gedaante; de vorm geeft ook zijn staat van welbevinden aan. Maar onvermijdelijk komt op een dag het einde. Dan gaat de Tamagotchi 'terug naar zijn eigen planeet', zoals de legende rond het speeltje wil. In het Westen krijgt-ie vleugels; in Japan verschijnt een geestje op het scherm. Het indrukken van de resetknop is trouwens voldoende om het ei nieuw leven in te blazen.
,,We lazen over de Tamagotchi in de krant. In China zou het ei gebruikt worden als voorbeeld hoe je kinderen op zou kunnen voeden. Toen vrienden er eentje te leen kregen waren we verkocht'', vertelt de 17-jarige Marjolein. ,,Ik kocht er een in Houten, waar ik woon'', vult haar twee jaar oudere vriend Stefan Koopmanschap aan. ,,Het was de laatste die ze er nog hadden.'' Marjolein ging een dagboek bijhouden, dat ook op Internet te vinden is (intussen offline)). ,,Ik wilde weten waar het eventueel fout zou gaan, om daaruit te leren hoe het wel moet.'' Tweety hield het drie weken vol. Voor een Tamagotchi staat dat gelijk aan 21 jaar. Volgens de handleiding is dat 'heel erg goed'.

Dagboek

Tweety kroop op 16 juni uit het ei. ,,Het eerste half uur was vrij zwaar. We moesten hem constant voeden en voortdurend met hem spelen'', aldus het dagboek. Marjolein en Stefan kozen voor een strakke opvoeding. ,,Soms vraagt het wezen aandacht, terwijl dat helemaal niet nodig is. Met andere woorden: hij wil verwend worden. Het klinkt misschien wel zielig, maar als je dat niet afstraft kan hij misschien een verwend kreng worden en dan blijft hij om aandacht vragen. Doe je het minder goed, dan gaat hij eerder terug naar zijn thuisplaneet en wordt hij niet echt gelukkig. In het slechtste geval wordt het een boosaardig wezen dat misschien zelfs de weg naar huis niet haalt.''
Op dag 3 ,,veranderde Tweety van gedaante, tijdens een toespraak van conrector Wennekus''. Hij groeide zonder veel problemen op. Een kleine week later was hij een uur eerder wakker dan normaal. ,,Hij stond al om negen uur op. Nadeel is dat ik wèl slaap nodig heb.'' Op dag 12 was hij ,,een beetje aan de schijterij. We hebben heel wat op moeten ruimen''. En toen-ie 15 dagen was was de Tamagotchi in Frankrijk, op vakantie. ,,Met Tweety geht alles well. Hij krijgt veel aandacht van alle buitenlanders hier'', verwoordt het dagboek de internationale sfeer.
De opvoeding werd lastiger, naarmate de Tamagotchi ouder werd. ,,Tweety begint een beetje laat met puberen (of het is toch een meisje en ze is ongesteld). Elke 5 minuten moet ik checken. Dat is lastig onder de douche en in de kerk'', stelde Marjolein vast in z'n 17e levensjaar. Vier dagen later kwam het einde. ,,Ik zat in de bus voor de terugreis'', vertelt ze. ,,Iedereen had de Tamagotchi leren kennen, speelde ermee, zorgde ervoor. Opeens was-ie dood, om kwart voor vier 's middags. Ik vond dat best verdrietig, maar iedereen leefde enorm mee. En het is ook zo vreemd. Plotseling is er niets meer te controleren. Er valt een echt gat. Pas een paar dagen later liet ik een nieuwe komen.''
Intussen zijn Marjolein en Stefan al aan hun vierde Tamagotchi toe. De opvoeding is wel wat problematischer, omdat die onder schooltijd door moet gaan. Maar het lijkt een goede voorbereiding voor later. Ze zijn al verloofd; op 21 augustus 2000 gaan ze trouwen.

(2009: Intussen voeden Marjolein van Elteren en Stefan Koopmanschap een eigen Tamagotchi op).

Schaars

Volgens de Japanse fabriek Bandai was de Tamagotchi eerst miljoenen lichtjaren onderweg, voordat hij in november vorig jaar op aarde arriveerde. Het ei was in Japan een onmiddellijk succes; misschien ook omdat driedimensionale, echt poepende huisdieren er nagenoeg taboe zijn vanwege de schaarse ruimte. Het werd een rage: half april '97 waren er 3,5 miljoen verkocht; de verwachting tot eind dit jaar, alleen al in Japan, is tien miljoen. De vraag was zo groot en het aanbod zo schaars dat de Tamagotchi op de zwarte markt tot 750 gulden opbracht, in plaats van 30 gulden in de winkel. Bandai werd zelfs bedreigd door de onderwereld: 'Leveren! Anders....'. De handel breidde zich uit over Zuid-Oost-Azie; in mei had op de Zuid-Koreaanse basisscholen 13 procent van de leerlingen er eentje geadopteerd. Maar er zijn ook berichten over grotemensenvergaderingen, die werden onderbroken om zorg aan de Tamagotchi te besteden.
In het voorjaar begon de zegetocht in het Westen. Engeland liep voorop, op 10 mei. De meeste winkels waren binnen enkele uren uitverkocht en moesten twee weken wachten op nieuwe aanvoer. Nicole Holten (31) uit Amsterdam, die de helpdesk van een grote computerfirma leidt, ontdekte de eerste in Nederland op 20 mei, bij Intertoys. ,,Ik ben een have gare op het gebied van elektronische spelletjes. Toen ik over de Tamagotchi las m¨oest ik 'm hebben; ik heb zelfs op het punt gestaan naar Engeland te gaan. Maar een week later was Nederland aan de beurt. Ik heb hem meteen gekocht. 't Was leuk, maar op den duur gaat-ie ook vervelen. Ik ken zelfs mensen die proberen de Tamagotchi zo snel mogelijk dood te krijgen. Het zesjarig dochtertje van een vriendin heeft die van mij geadopteerd.''
,,Verkoop ik Tamagotchi's? Meneer, was dat maar waar. Er is enorm veel vraag naar, maar ik krijg ze gewoon niet'', klaagt intussen een speelgoedwinkelier in Apeldoorn. ,,Ze arriveren per vliegtuig. Wanneer dat de grond raakt zijn ze weg'', stelt een medewerkster van de Nederlandse verkooporganisatie vast. ,,We hebben aan Nederland sinds mei 41.000 geleverd en er zijn nog 224.000 in bestelling'', vertelt Marc Dhooghe van Beladis in Brussel, de vertegenwoordiger van Bandai voor de Benelux. ,,We krijgen er maar 5000 per week.''

Uitvinder

Allemaal wel leuk, de verhalen over die reis van miljoenen lichtjaren vice versa, maar wie kwam er op dit briljante idee?
In deze tijd van Internet en e-mail zou je daar simpel achter moeten kunnen komen. Op het Web blijken honderden pagina's aan de Tamagotchi gewijd. De meeste met tips voor de opvoeding en soms met een kritische noot: sommige kinderen kunnen het onvermijdelijke afscheid niet goed verwerken. De officiele site van Bandai in Japan mist echter een e-mail-adres. Het filiaal in de VS ook, maar daar is een gastenboek beschikbaar. ,,Je boodschap betekent veel voor ons. Je commentaar zal worden doorgestuurd naar de verantwoordelijke persoon bij Bandai America'', zo wordt de jonge fans beloofd. Ongetwijfeld zou de afdeling public relations dus per omgaande informatie verstrekken over de uitvinder en diens gedachten, en contact leggen voor een elektronisch interview.
Dat blijkt een naieve gedachte. Bandai America Incorporated antwoordt niet, ook niet als de vraag veertien dagen later wordt herhaald. Maar dan levert speurwerk met een zoekmachine opeens een antwoord op. ,,Het moederschap is een ondankbare taak. Vraag maar aan Maita Aki, de schepper van de Tamagotchi'', zo begint een artikel van Muramaki Mutsoko in de online-editie van Asiaweek (Hong Kong) op 25 juli. ,,De 30-jarige werkneemster van Bandai kreeg geen promotie, loonsverhoging of zelfs maar een premie voor haar idee dat Azië en de wereld in vervoering heeft gebracht. 'We praten er thuis niet over', zegt ze. 'Hij (haar echtgenoot) zei alleen gambatte; hou vol'.''
Ze beklaagt zich niet in het verhaal. ,,Het was niet alleen mijn verdienste. Ik kwam alleen met het idee, maakte het ontwerp en ontwikkelde een marketingprogramma. Technici en de PR-afdeling zorgden dat de Tamagotchi op de markt kwam.'' Ze bedacht het opvoedbare ei toen ze een tv-reclame zag met een jongetje dat met zijn schildpad naar de speeltuin ging. ,,Het moest een spel worden dat je makkelijk mee kon nemen en altijd en overal kon spelen. En het moest kawaii zijn; vertederend. Het grote verschil met andere electronische spelletjes is dat de Tamagotchi menselijke behoeften heeft. Hij is van jou afhankelijk. Ik denk dat veel mensen het fijn vinden om voor zoiets te zorgen.''
Het verhaal verklaart het zwijgen van Bandai. Ook een verzoek om commentaar blijft onbeantwoord. Intussen is Maita Aki bezig met de ontwikkeling van een nieuw spel, dat het succes van de Tamagotchi nog moet overtreffen. ,,Ik heb in elk geval meer vertrouwen gekregen in mijn eigen ideeën.''

(2009: De Tamagotchi als voorbeeld in werkboek, 'De kern van het ondernemen' van de Katholieke Hogeschool Leuven (pag. 93).)



DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola