Het verloop van de Koreaanse oorlog, van communistische opmars tot wapenstilstand.

5. Angst voor oorlog springlevend in Korea

(12 november 2018) Noord-Korea begrijpen is een illusie. Het is een in alle opzichten afwijkend land met volstrekt eigen regels, geboden en verboden. Wie er komt gaat letterlijk terug naar het jaar het jaar 107, want de Noord-Koreaanse jaartelling volgt de Juche-kalender die begint in 1912, het geboortejaar van Kim Il-sung, de eerste leider van de Democratische Republiek Korea (DPRK). Hij overleed in 1994, maar fungeert nog altijd als ‘eeuwig president’ van Noord-Korea.

Maar Korea is helemáál niet te begrijpen zonder enige kennis van de geschiedenis die het land sinds de vorige eeuw heeft geteisterd. In 1910 werd Korea bezet door Japan, dat alvast een voorproefje gaf van zijn expansiedrang tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarna volgde de Koreaanse Oorlog (1950-1953). Vervolgens koos Noord-Korea voor het isolement.

Die Japanse bezetting (1910-1945) heeft grote sporen nagelaten in Korea. Daar ging, in 1894/95, de Eerste Chinees-Japanse Oorlog aan vooraf. Japan won die strijd verrassend en in het verdrag van Shimonoseki erkende China de ‘volledige onafhankelijkheid’ van Korea ,dat eerder een Chinese vazalstaat was; ook werd toen het Chinese eiland Taiwan aan de Japanners overgedragen.

De Japanse bezetting

Japansbezet

Aan de Japanse bezetting van Korea in 1910 gingen bezettingen vooraf van o.a. het Russische eiland Sachalin (na de Russisch-Japanse Oorlog in 1905) en daarvóór nog een reeks van eilanden in de Stille Oceaan. (Kaart: Emok - CC BY-SA 3.0)

Japan had al een flinke vinger in de pap van het nieuwe land. In 1897 promoveerde koning Gojong Korea tot keizerrijk. In 1907 moest hij onder Japanse druk aftreden ten gunste van zijn zoon Sunjon. Drie jaar later werd Korea door Japan geannexeerd, dat alle rechten en plichten van het keizerrijk overnam en beloofde ‘de burgers die volgens de gestelde wetten leven volle bescherming te bieden, en hiermee de welvaart van deze Koreanen te bevorderen’.

vrijwilligers < Koreaanse vrijwilligers in Japanse dienst (Foto: CC Wikipedia)

Dat lukte niet overtuigend. In 1919 waren er grote demonstraties om de onafhankelijkheid terug te eisen; rond een miljoen mensen gingen de straat op. Japan reageerde door een gendarmerie op te richten die zonder huiszoekingsbevel naar ‘bezwarende zaken’ kon zoeken. Na een aanvankelijke verbetering van de landbouwmethoden werden de Koreaanse oogsten naar Japan verscheept.

Na de aanval op Pearl Harbor in 1941 werden Koreanen opgeroepen om in het keizerlijke leger te dienen. Ook werden Koreanen naar Japan gedeporteerd; daar is nog altijd een grote Koreaanse gemeenschap. Zelfs eisten de autoriteiten dat Koreanen hun namen zouden japaniseren en werd het gebruik van Koreaans in de media verboden.

Kim Il-sung verzetstrijder

KimatPaektu Standbeeld voor Kim Il-sung op Mount Paektu (CC Wikipedia)>

Kim Il-sung (1912-1994), geboren als Kim Song-ju, was gedurende de jaren 30 van de vorige eeuw één van de Koreaanse verzetsstrijders tegen de Japanners. Hij sloot zich aan bij de communistische guerillabeweging en verbleef van 1938 tot 1945 in de Sovjet-Unie, waar hij uiteindelijk commandant werd van een divisie in het 2e leger. Volgens de Koreaanse mythologie verbleef hij in 1941/42 op een geheime basis bij de vulkaan Paektu, op de grens van China en Korea; daar zou in 1942 zijn zoon (en opvolger) Kim Jong-il geboren zijn.

Na de Amerikaanse atoombom op Hirosjima, die leidde tot de capitulatie van Japan, werd Kim Il-sung door Stalin aangesteld als voorlopig regeringsleider van de noordelijke zone. Toen in 1948 de Republiek Korea (Zuid-Korea) en de Democratische Volksrepubliek Korea (Noord-Korea) werden opgericht werd hij premier en partijleider van de Koreaanse Arbeiderspartij. Hoewel het leven van de latere en nu nog ‘eeuwigdurende’ president in de Noord-Koreaanse geschiedenis vergaand is geromantiseerd was hij tijdens de Koreaanse Oorlog ook één van de belangrijkste strijders tegen het Zuiden.

Achtergrondinformatie

Naast me ligt De Koreaanse oorlog van de Britse historicus en journalist Max Hastings; een onlangs verschenen dikke pil van 701 pagina’s. Het boek bevat ‘alle’ details van die ‘vergeten oorlog’, die eindigde met een schijnbaar onherstelbare breuk tussen Noord- en Zuid-Korea die nu al 65 jaar duurt. Ik heb er nog nauwelijks in gelezen, maar ik heb het boek aangeschaft omdat het Noord-Korea dat aan toeristen wordt getoond, versterkt door Noord-Koreaanse propaganda, zijn doordesemd van de gevolgen van de gruwelijke strijd die in drie jaar twee miljoen burgers en militairen het leven kostte, waaronder 125 Nederlanders.

De Nederlandse vertaling van het boek begint met de Chinese overval op een Nederlands bataljon in Hungsong (Zuid-Korea). (Zie ook Andere Tijden).

Film met Ro Brandsteder

Daar is in 1986 ook nog een film aan gewijd: Field of Honour van Dae-hie Kim en Hans Scheepmaker, met rollen voor Ron Brandsteder en Bart Römer; volgens een VPRO-recensie ‘Een platvloerse, grove film zonder enige diepgang over de Koreaanse oorlog, waarin een Nederlandse sergeant en zijn mannen (inclusief autochtonen) centraal staan’. De film bleef na de voorvertoning op het festival van Cannes in 1986 twee jaar op de plank liggen omdat hij was weggehoond en uitgefloten. Engels gesproken’

FieldOfHonour

Scene uit 'Field of Honour'

‘Field of Honour’ (1986) van Hans Scheepmaker, met rollen voor Ron Brandsteder en Bart Römer. Trailer (1.38); Hele film (1.32.06, YouTube)

De oorlog kreeg daarna eigenlijk alleen nog aandacht door de komische film en tv-serie M.A.S.H., tussen 1972 en 1983, over de lotgevallen van de bemanning van een mobiel veldhospitaal tijdens de Koreaanse Oorlog.

Koude Oorlog

Na de Tweede Wereldoorlog werd Korea bezet door de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten met de 38e breedtegraad als grens. Het was de bedoeling dat beide delen herenigd zouden worden.

Maar intussen brak de Koude Oorlog, uit, gevolg van het steeds verder groeiende wantrouwen tussen Oost en West dat zich o.m. uitte in de Sovjet-blokkade van Berlijn en een communistische staatsgreep in Tsjechoslowakije in 1948.

De Sovjet-Unie bleek vast te houden aan de ‘geheime’ verdeling van Europa tussen Duitsland en de Sovjet-Unie in het Molotov-Ribbentroppact van 1939 en bleef er aanwezig toen het Rode Leger Oost-Europa van de Duitsers hadden bevrijd. De Oost-Europese landen werden omgebouwd tot communistische ‘satellietstaten’, die afhankelijk waren van Moskou. Vandaar dat in veel van die landen de ineenstorting van het communisme pas als de ‘echte bevrijding’ is ervaren; niet zeuren dat ze nu in de NAVO zitten, om erger te voorkomen.

Chinees-Amerikaanse spanningen

Na de Japanse bezetting ontfermden de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten zich over het door Japan leeggeplunderde Korea. Maar beide delen ontpopten zich, gestimuleerd door hun ‘beschermers’ en onder invloed van de Koude Oorlog, al snel tot tegenpolen. Het noorden werd communistisch; het zuiden kreeg een pro-westers bestuur. De Sovjet-Unie verliet het noorden in 1948 en de Verenigde Staten vertrokken een jaar later, maar ze behielden wel hun invloed op de landspolitiek, wat hereniging steeds onwaarschijnlijker maakte.

Langzaam gleden beide landsdelen een burgeroorlog in. In Zuid-Korea werden communistische guerilla’s actief. De Noord-Koreaanse leider Kim Il-sung veronderstelde dat de Zuid-Koreaanse bevolking hem met open armen zou ontvangen en wilde het landsdeel al in 1949 aanvallen, maar Stalin stak daar toen een stokje voor; hij vreesde escalatie. Intussen steunde Noord-Korea de Chinese troepen in de Chinese Burgeroorlog en mocht China op zijn beurt bases inrichten op Noord-Koreaanse grondgebied, wat weer werd beloond met het sturen van 50.000 tot 70.000 veteranen van Koreaanse komaf om het leger van Kim Il-sung te versterken. China zag de VS en zijn bondgenoten als een grote bedreiging; de Amerikanen steunden immers de Chinese nationalisten op Formosa (Republic of China) onder leiding van Chiang Kai-shek (vroeger schreven we Tsjang Kai-sjek) die zichzelf op Taiwan tot president van (heel) China uitgeroepen had.

Toestemming van Stalin

In 1950 was ook de Sovjet-Unie in het bezit van kernwapens, zat in China Mao stevig in het zadel en werd de positie van de VS als minder sterk getaxeerd. Stalin gaf Kim Il-sung nu wel toestemming om het Zuiden binnen te vallen, op voorwaarde dat er geen Sovjettroepen zouden worden ingezet.

De Koreaanse Oorlog begon op 25 juni 1950 en eindigde op 27 juli 1953. Noord-Korea stuurde tussen de 150.000 en 200.000 manschappen de 38e breedtegraad over met 274 tanks, 200 artilleriestukken, 110 bommenwerpers, 150 gevechtsvliegtuigen, en 35 verkenningsvliegtuigen en een flinke reserve. Zuid-Korea bezat 98.000 manschappen, geen tanks en 22 vliegtuigen. De troepen waren slecht voorbereid en slecht bewapend. De Amerikaanse aanwezigheid was beperkt tot 300 man; versterking zou uit Japan moeten komen. China en de Sovjet-Unie grensden aan Noord-Korea en konden onbeperkt aanver leveren.

Hamhungevacuatie

Evacuatie van evacuees uit Hamhung (1.46, YouTube). Hamhung, waar wij ook verbleven, werd volgens Hastings rond 11 december 1950 via de havenstad Hungnam geëvacueerd, nadat de stad sinds 17 oktober onder vuur had gelegen van het Noord-Koreaanse leger. De Amerikaanse nieuwsvideo suggereert dat de ontruiming rond Kerstmis 1950 plaatsvond.

Steun van de Verenigde Naties

Drie maanden na de Noord-Koreaanse inval, in september 1950, was 90 procent van het Koreaanse schiereiland in Noordelijke handen. Maar het offensief bloedde dood door grote Noord-Koreaanse verliezen en omdat de aanvoerlijnen te groot werden. Al op 7 juli hadden de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, bij afwezigheid van de Sovjet-Unie - dat de vergaderingen van de VN boycotte vanwege de permanente zetel voor Formosa (Taiwan) in de plaats van China; anders was ongetwijfeld een veto gevolgd - een resolutie aangenomen waarin de militaire inval van Noord-Korea als inbreuk op de vrede werd veroordeeld en alle VN-lidstaten werden aangespoord om Zuid-Korea te steunen. Tegelijk kwamen er versterkingen uit de VS en andere landen van de Verenigde Naties voor het ‘het herstellen van de internationale vrede en veiligheid in de regio’. Nederland en ook België stelde een bataljon soldaten beschikbaar. Noord-Korea, China en de Sovjet-Unie stonden tegenover ca. 30 andere landen.

Incheon

De Slag bij Incheon in het Amerikaanse journaal (YouTube 18.00)

:

Slag bij Incheon

De Slag bij Incheon (iets ten zuiden van de huidige demarcatielijn, aan de westkust van Korea), onder leiding van de Amerikaanse generaal MacArthur, met 75.000 (voornamelijk Amerikaanse) troepen en 261 schepen, bracht de ommekeer. Tussen 10 en 19 september 1950 werd Seoul bevrijd en begon een terugtocht naar het noorden, vrijwel tot de Chinese grens.

Toen sloegen de Chinezen terug en opnieuw viel Seoel in communistische handen. In april 1951 werd bovendien MacArthur uit zijn functie ontheven omdat hij het had gewaagd te suggereren dat hij wel wilde oprukken in China en daar bovendien kernwapens bij inzetten.

In de volgende twee jaar werden door beide partijen afwisselend successen geboekt en nederlagen geleden, terwijl de Verenigde Staten daarbij de laatste twee jaar ook nog genadeloze bombardementen met napalm uitvoerde op de Noord-Koreanen. De oorlog dreigde te verzanden in de loopgraven.

controleposty < Alle strategische punten in Noord-Korea, bruggen en tunnelingangen, staan onder zware militaire bewaking.

Beginnende onderhandelingen in 1951 sukkelden voort zonder uitzicht op een oplossing. Pas toen de Sovjetleider Jozef Stalin in maart 1953 overleed werd weer voortgang geboekt. In juli kon in Pamunjon een staakt-het-vuren worden afgekondigd. De barak waarin het verdrag werd ondertekend, vlakbij de huidige demarcatielijn (DMZ) is nu een belangrijke Noord-Koreaanse toeristische bestemming. DMZ betekent trouwens gedemilitariseerde zone. Maar er liggen aan beide kanten naar schatting een miljoen soldaten tegenover elkaar.

De ‘enige warme oorlog tijdens de Koude Oorlog’ eindigde op ongeveer dezelfde scheidslijn tussen Noord en Zuid als hij begonnen was. De Koreaanse Oorlog kostte aan twee miljoen burgers en militairen het leven. Noord- en Zuid-Korea bleven als puinhopen achter.

Herinneringsmonumenten

In de Verenigde Staten is in 1995, op de 42e verjaardag van de wapenstilstand het Korean War Veterans Memorial opgericht, opgedragen aan ‘de mannen en vrouwen die dienden tijdens het conflict’. Dat betreft de mensen die aan geallieerde zijde werden ingezet. De ‘statistieken van de oorlog’ zijn gegraveerd in granieten blokken:

Dood — Verenigde Staten: 54,246, Verenigde Naties: 628,833.
Gewond — Verenigde Staten: 103,284, Verenigde Naties: 10,644,453.
Gevangen — Verenigde Staten: 7,140, Verenigde Naties: 92,970.
Vermist — Verenigde Staten: 8,177, Verenigde Naties: 470,267.
Over de Noord-Koreaanse slachtoffers wordt op deze gedenkplaats kennelijk niets vermeld.

Omgekeerd geldt dat ook voor de Noord-Koreanen. Noord-Korea heeft een North Korea Peace Museum in Pamunjon, in het gebouw waar op 27 juli 1953 de wapenstilstand is ondertekend; vlakbij de demarcatielijn met Zuid-Korea. We zouden er later nog komen.

gesneuvelden

Jan Tuyp bezocht het Victourious War Museum in Pyongyang, waar hij geen foto’s mocht maken, maar wel werd geconfronteerd met de genadeloze manier waarop de Noord-Koreanen hun Amerikaanse en Japanse vijanden versloegen. De gruwelijke foto’s hingen in een school in Pyongsong. Wij zijn daar ook geweest, hebben niet opgelet òf de foto’s waren intussen verwijderd na de ontmoeting tussen Trump en Kim Jong-un. (Still uit de video van Jan Tuyp 26.21)

Een ander belangrijk oorlogsmuseum is in Pyongyang, waar bovendien het gekaapte Amerikaanse ‘spionageschip’ USS Pueblo ligt aangemeerd. Dat museum weerspiegelt de officiële Noord-Koreaanse kijk op de voortgaande strijd tegen hun Amerikaanse aartsvijand en de ‘marionettenstaat’ Zuid-Korea, Het museum suggereert dat de vijanden van de DPRK volkomen verslagen en gebroken zijn door de overwinningen van Noord-Korea.

En de oorlog duurt nog altijd voort.

Controlestaat

stroomhek Het strand in het zuiden wordt tegen Amerikaanse invallen beveiligd met een hek dat onder stroom staat. (Still uit video Jan Tuyp, 18.09) >

Noord-Korea leeft nu al 65 jaar lang alsof de Verenigde Staten (er zijn 28.500 Amerikanen gelegerd in het Zuiden) elk moment binnen kunnen vallen. (Ze zouden intussen wel gek zijn. Noord-Korea heeft weliswaar ‘slechts’ 700.000 soldaten paraat, maar beschikt over een oproepbare reserve van 4,5 miljoen militairen. Het regiem beschermt zich met kernwapens en met raketten die ‘Amerika kunnen raken’).

Of Kim Jong-un die Amerikaanse dreiging nou wel of niet gelooft: de Kim-dynastie veranderde het land in een controlestaat. Niet alleen de toeristen kunnen er geen stap verzetten zonder toezicht; Iedereen controleert iedereen. Niets wordt aan het toeval overgelaten. Het leidt tot een elders onvoorstelbare discipline waardoor de Noord-Koreanen tot grootse dingen in staat zijn. Zó groots, dat het griezelig is.

Meer weten: Korean War in Color. Documentary (1950-1953), (2001, video 1.25, engels)

Terug naar Inhoud | 6. Zaal vol kinderen leert leiders respecteren



DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | World Webcam Monitor | 100 jaar Apeldoornse Courant
Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola