opweg

Onze groep, niet zo plechtig op weg naar de beelden van de Grote en de Geliefde Leider in Hamhung. We hebben niet voor ze gebogen. Nog niet. (Foto: André)

4. Treinreis van 22 uur naar ‘DDR-stad’ Hamhung

tunnel

Sven nam ernstige risico’s voor deze foto van een tunnel op de route tussen Rason en Hamhung (Foto: Sven) >

Op 29 augustus was het in Rason weer vroeg dag. Om 10.00 uur zou de trein naar Hamhung vertrekken, de tweede stad van Noord-Korea, 874.000 inwoners; rond 600 km tot halverwege Noord-Korea aan de oostkust. Wikipedia meldt dat tussen de 80% en de 90% van de stad in de Koreaanse Oorlog werd vernietigd. Hamhung werd tussen 1955 en 1962, inclusief de bijbehorende industrie, weer opgebouwd door Oost-Duitsland. Daarvoor werden veel Noord-Koreanen in de DDR opgeleid.

Maar het zou nog wel even duren voordat we de stad konden bereiken. Op het station was een grote menigte verzameld die ook mee wilde met de lange nachttrein, waaronder heel veel militairen. Voor ons waren plaatsen gereserveerd in de allerlaatste wagon, met slaapcabines; vier personen per cabine, afgescheiden van de rest van de passagiers. De bedden boven waren bereikbaar via twee uitklapbare steuntjes aan weerszijden.

Het was nog een hele klus om alle bagage binnenboord te krijgen. Hans, met BAM-ervaring, kende de opslagplaatsen in de coupé; gedeeltelijk onder de onderste bedden en boven het gangpad; een deel werd tijdelijk geparkeerd op de bovenste bedden.

Leonieke had in haar programma voorspeld dat we om 05.00 uur in Hamhung zouden aankomen, ‘maar het kan goed zijn dat de trein vertraagd is’. Dat klopte. De trein vertrok pas om 19.20 uur, met ruim negen uur vertraging,

Deinen, schokken en schudden

Harold had ongetwijfeld een deskundig oordeel kunnen geven over de techniek en de kwaliteit van het treinransport, want in het dagelijks leven leidt hij het goederenvervoer van NS in goede banen. Maar Harold en Sandra waren nog onderweg naar Hamhung, via Beijing en Pyongyang, omdat Sandra geen Russisch visum had gekregen. Dat oordeel hadden we trouwens niet nodig: het was bijzonder oncomfortabel.

moe < Een zwak momentje (Foto: Marcel)

Het was een oude trein, die alle bewegingen maakte die mogelijk waren. We deinden, bonkten, schudden of kwamen schokkend tot stilstand; vermoedelijk klapten dan alle wagons met een grote klap als een harmonica op elkaar. We bleken in een stoptrein te zitten, want bij bijna elk station kwam de trein korte of lange, in elk geval voor onbepaalde tijd tot stilstand. Dat kondigde zich aan door schrille fluitjes van spoorwegpersoneel bij de vaak onbewaakte overwegen.

Maar de al goede sfeer verbeterde zienderogen. Leonieke had gewaarschuwd dat er geen restauratiewagon was en daarom hadden we een ingepakte lunch mee gekregen. Daarnaast namen enkele reisgenoten ook flessen Jajem mee, en andere versnaperingen. Aad had nog een enorme hoeveelheid voedingswaren overgehouden van zijn Transsiberië-reis; Raymond had twee kilo (wel droge!) koekjes gekocht. In sommige cabines was het dolle pret.

Ik zat, met Hans, Tonny en Willem in een bejaardencabine en toen de nacht gevallen was gingen wij op tijd naar bed; Tonny en ik boven, via die twee steuntjes. Het werden hazenslaapjes, telkens onderbroken door het hotsen en botsen waarmee de trein bij steeds weer een nieuw station stopte.

Onbereikbaar feestje

In het holst van de nacht ontstond ergens in de wagon een feestje; opgewonden stemmen en veel gelach. Daar lag ik in het pikkedonker, op het bovenbed, klaarwakker. Kon ik dat feest bereiken zonder iemand wakker te maken? Alleen al het vinden van die steuntjes in het pikkedonker in een schuddende trein leek onmogelijk; ik zag er voorlopig maar van af. Uurtje of wat later zei Tonny vanaf het tweede bovenbed: ‘dan doe je het licht toch aan?’, en zo kwam ik beneden. Hans bleek het benedenbed allang verlaten te hebben; Willem sliep de slaap der rechtvaardigen.

aanmoediging

Een meterslange aanmoedigingsslogan op de akker, met in de verte een fabriek. (Foto: André)

Daarop volgden nog gezellige uurtjes in verschillende wagons. Ik werd gastvrij onthaald in de wagon met Marcel, Wendy, Aad en Raymond met een overmaat aan voedsel, vocht en Rotterdamse humor (waarvoor alsnog mijn dank), totdat de drank op was.

En er was ook nog enige opwinding toen de trein bij het ochtendgloren stopte in Kimchaek; een vanwege zijn militaire karakter ‘verboden stad’, vernoemd naar Kim Chaek, een strijdmakker van Kim Il-sung tegen de Japanners. Tot nu toe hadden ook de ervaren Koreagangers er nog nooit een glimp van opgevangen. Nu ontwaarden zij de stad in de vroege ochtend.

Paks Onze nieuwe gidsen, miss and mister Pak (Foto: Roel) >

Het feestje in de verte bleek te zijn veroorzaakt door de aankomst van de twee nieuwe gidsen, die ons de reis van de reis zouden begeleiden. Ze heetten allebei Pak; mister Pak en miss Pak; de achternamen worden in Korea vooraan gezet. Maar geen familie. Gelukkig niet.

Intussen brak de nieuwe dag aan. Buiten werd het weer warm en in de wagon steeds benauwder. De trein denderde voort, de hele dag door, met onderbrekingen, langs akkers, fraaie landschappen en soms de Japanse Zee. Gelukkig leek mister Pak op de hoogte van de dienstregeling, want tijdens een stop kondigde hij bij voortduring aan dat we ‘in five minutes’ zouden vertrekken. Dat duurde dan vaak langer dan een kwartier.

Om 16.15 uur wist Leonieke dat de reis ‘nog zeker een uur’ zou duren’, wat waar was. Om 17.30 uur hadden we Hamhung bereikt. Iedereen was gebroken. De reis had 22 uur geduurd.

Het luxe hotel, Manon Beach Resort, aan het strand van de Japanse Zee (sorry, East Korean Sea), maakte alles weer goed. De kamers waren ruim; het diner bestond uit herkenbare etenswaren - elders ontdekten we vaak pas tijdens het eten (soms niet) of het vlees vroeger gezwommen of gelopen had. Wellicht hebben we ook hond gegeten (dan: best lekker).

Hamhung, ‘laatste DDR-stad ter wereld’

Hamhung is een betrekkelijk nieuwe, ruim opgezette stad. Opvallend is de brede Jongsongstraat die de stad doorsnijdt. Vroeger was dat de Wilhelm-Pieck-Allee. Hamhung dankt zijn wederopbouw na de Koreaanse Oorlog (1950-1953) aan de DDR.

DDR Scholieren uit Noord-Korea met de vlaggen van de broedervolkeren (ongedateerde foto) >

‘De Amerikanen gooiden 450.000 ton Koreaanse oorlogsbommen in het schiereiland in de vroege jaren 1950, waarbij 90 procent van het bewoonde gebied van van Noord-Korea werd vernietigd’...
… verklaart het Duitse blad Focus, dat hierna wordt aangehaald. Feit is dat bijna heel Korea weg werd gebombardeerd.

‘We gaan een stad voor u bouwen!’, had de Oost-Duitse premier Otto Grotewohl het ‘socialistische broederland’ in 1954 beloofd. (...) Hamhung staat symbool voor de diplomatieke betrekkingen die toen door de DDR en Noord-Korea werden onderhouden.

‘Ik mocht reizen!’

Focus keek in 2005 (best wel weer lang geleden) met ingenieur Wilfried Lübke, toen 75, terug op die periode.

Jongsong < De voormalige Wilhelm Pieck-avenue in Hamhung (Foto: Panoramio) >

’Ik was er enthousiast over. Ik kon gaan reizen! Ik was midden 20 en kon de gevangenis die de DDR was verlaten’. Tussen 1954 en 1962 bouwde hij met 450 andere technici mee aan woonwijken, industriegebieden, een theater, scholen, hotels, een zwembad, ziekenhuizen en waterwerken. ‘In Hamhung dacht ik voor het eerst: het communisme kan resultaten boeken’. Daar kwam hij later weer op terug; toen hij weer thuis kwam bleek de DDR nog conservatiever geworden dan het land al was. In 1960 week hij uit naar de Bondsrepubliek.

‘Maar hier, ver van de Heimat, heerste een bijna Amerikaanse geest, zonder Parteibonzentum. (...) Zelfs Kim Il-sung kwam ons regelmatig opzoeken en debatteerde dan urenlang met onze baas. Hij heeft me ook de hand gedrukt en zei: ’Weiter so, Genosse’.

Vandaag is de ‘Wilhelm Pieck Allee, omgedoopt in ‘Jongsongstraat’, nog steeds een vierbaansweg, die nog altijd wordt geflankeerd door huizen die gebouwd zijn als DDR-Plattenbau. De DDR leeft hier na zijn einde verder.’ Met de Duitse Wiedervereinigung in 1991 raakten ook de Oost-Duitse betrekkingen met Noord-Korea in het slop. Op Focus maakte de stad, toen het blad er in 2005, samen met Wilfried Lübke, kwam kijken, een troosteloze indruk. De Noord-Koreanen herinnerden zich de Duitsers nauwelijks meer. Lübke:

’De mensen praten niet met ons. De Duitsers weten niet of ze nu als vriend of als vijand worden beschouwd. (...) De stad is na veertig jaar isolatie een schim van vroeger geworden. We herkenden hem niet meer terug’

Aanbidding van de Leiders

Bij een zijstraat van de Jongsongstraat stappen de vele fietsers af, om na het passeren van de weg hun rit weer te vervolgen. Anders worden ze wel door een agent tot de orde geroepen. Ze betonen daarmee eerbied aan de vergulde beelden van Kim Il-sung en Kim Jong-il die een halve kilometer verder, op een kunstmatige heuvel, staan opgesteld. Kim Il-sung stond er al; hij kreeg in 2012 gezelschap van zijn zoon Kim Jong-il, een jaar na diens dood. Groepen stemmig geklede Noord-Koreanen passeren om te voet de tocht naar boven te ondernemen.

scholieren

Scholieren ontspannen na het eerbetoon aan hun Leiders. (Foto: André)

Wij deden dat ook en onderweg passeerden we groepjes scholieren die kennelijk al hun eer hadden betoond aan ‘de Grote Leider’ en ‘de Geliefde Leider’ die, hoewel overleden, nog altijd een belangrijke rol spelen in het openbare leven in Noord-Korea; Kim Il-sung is zelfs ‘eeuwigdurend president’. De Kims, jong of dood, worden verheerlijkt alsof het om goddelijke personen gaat.

Kim2

De vergulde standbeelden van Kim il-sung en Kim Jong-il in Hamhung. Deze foto mag eigenlijk niet, want de Leiders mogen alleen recht van voren worden gefotografeerd. (Foto: André)

Fotograaf Jan Tuyp, die vorig jaar in Noord-Korea was en, met open oog en camera, grotendeels dezelfde bezienswaardigheden bezocht als wij (aanbevolen!), had bij de beelden een bizarre ervaring. Bij het Mansudae Grand Monument in Pyongyang, waar de twee leiders met 20 meter hoge beelden worden vereerd, vroeg hij één van z’n gidsen een foto bij te maken van hem en zijn vrouw (video 32.40). Toen zij de foto controleerde trok ze wit weg: ‘Dit MAG NIET! Delete it, please!’ Tuyp had zijn arm om de schouder van zijn vrouw geslagen.

Tuyp: ‘Voor het eerst zagen we met eigen ogen hoe ONDERDRUKKING eruit ziet!’

Terug naar Inhoud | 5. Angst voor oorlog springlevend in Noord-Korea



DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | World Webcam Monitor | 100 jaar Apeldoornse Courant
Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola