Sociaal netwerk moet alert zijn op dreigend isolement

Boer geveld door eenzaamheid

Door ANDRÉ HORLINGS

Boerzoektvrouw (13 juni 2000) ,,Een bedrijfssluiting is net zo ingrijpend als een huwelijk of een begrafenis. ,,Je hebt iets gekregen en wilt het eigenlijk doorgeven aan de volgende generatie. Met het beëindigen van het bedrijf doorbreek je die cyclus. Het is een levenservaring waarvoor je eigenlijk nieuwe rituelen moet bedenken. Bijvoorbeeld met je buren, collega's en leveranciers wat gaan eten, nog even een borrel drinken of foto's nemen.'' Dat zegt de schrijver Geert Mak in `Boerenkringen in beweging'; een boekje waarin een beeld wordt geschetst van de psychosociale problemen waarmee boeren, tuinders en hun gezinnen te kampen kunnen hebben. Mede aan de hand van praktijkervaringen wordt geprobeerd een brug te slaan naar de hulpverlening. De oplossing komt in de meeste gevallen overigens wel neer op bedrijfsbeëindiging.

Met `boerenkringen' worden de groepen mensen bedoeld die rondom de agrarische gezinnen staan: van familie en bekenden via gezondheidszorg en geestelijke bijstand, relaties en adviseurs, telefonische hulpverleners en begeleiders bij bedrijfsbeëindiging tot uiteindelijk de reguliere hulpverlening.
Volgens Mak, die in `Hoe God verdween uit Jorwerd' de schaalvergroting en specialisatie in de landbouw beschreef, had in zijn jeugd een `grote boer' in Friesland veertig koeien. ,,Het was niet beter; iedereen ging ten onder aan krommigheid. Nu zit je lekker op de trekker, radiootje aan. Maar er is ook veel verloren; veel vreugde is weg. Dat heeft te maken met stress, papierwerk en eenzaamheid.''

'Prima hoor'

Het kleine, gemengde boerenbedrijf van vroeger is in enkele decennia omgevormd tot een moderne, zakelijk geleide onderneming. Maar volgens recent onderzoek maakt 39 procent van de agrariërs zich af en toe en 22 procent regelmatig zorgen over de toekomst, terwijl 16 procent overweegt te stoppen. Ook blijkt dat boeren de neiging hebben zich terug te trekken en in een isolement belanden of hopen met extra hard werken het tij te keren. De spanningen leiden tot relatieproblemen. Van de boerengezinnen bezuinigt 14 procent op de dagelijkse boodschappen. Van de boeren en tuinders heeft 77 procent in meer of mindere mate psychische klachten. Maar de vraag hoe het gaat wordt meestal beantwoord met: ,,Prima hoor''.
Een landbouwer heeft tientallen hectares grond; tuinbouw vindt goeddeels plaats in kassen; een melkveebedrijf telt gemiddeld vijftig koeien, bij vleesvarkens gaat het om 800 à 1000 dieren en bij kippen om duizendtallen. Maximumproductie, mestwetgeving en mineralenboekhouding leiden tot een ingewikkelde administratie. Veel boeren en tuinders zijn afhankelijk geworden van één product; als de marktprijs laag blijft is er geen alternatief dat alsnog voor geld in het laatje zorgt. Er heeft een ingrijpende verschuiving plaatsgevonden van arbeidsintensief naar kapitaalintensief. ,,Veel boeren moeten eerst vijftig- tot honderdduizend gulden aflossen voordat ze zelf iets kunnen gaan verdienen'', zegt Mak.
,,Boerentrots, een gevoel van persoonlijk falen en onwetendheid staan het vragen van hulp in de weg'', signaleert het boek. ,,Het maatschappelijk werk wordt gezien als iets voor stumpers. Zelfs naar de huisarts is het al een hele stap. Met een psycholoog of Riagg geef je in feite toe dat je een probleem hebt en dat is moeilijk.''

Signalen

,,Vroeger gonsde het hier in Brabant. Iedereen had creatieve ideeën, er was altijd wel wat te doen. Nu wordt de status quo gehandhaafd; hopen dat we er niet aangaan'', bevestigt een dierenarts de situatie. Het `sociale netwerk' rond de boer moet alert zijn op veranderingen. ,Als het een rommeltje is op het erf terwijl het eerder altijd tot in de puntjes werd verzorgd, dan is dat een duidelijk signaal.'' Volgens de samenstellers kan alleen al een `luisterend oor' veel bijdragen aan een oplossing voor de problemen. Een huisarts moet proberen door vage klachten en slapeloosheid heen te prikken en niet meteen klaar staan met pillen of een doorverwijzing naar de reguliere hulpverlening.
,,Er is ook een positieve ontwikkeling'', weet Eddy Oude Wesselink van het Maatschappelijk Activeringswerk in Overijssel: ,,Stoppen met een bedrijf wordt steeds minder gekoppeld aan falend ondernemerschap. Boeren en tuinders beseffen steeds meer dat het de omstandigheden hen daartoe dwingen.''
Eén van de beschikbare `praatpalen' is de telefonische hulpdienst voor agrariërs (038-4227740), waar boeren, tuinders en hun gezinnen terecht kunnen voor een anoniem gesprek over al hun vragen enproblemen bij vrijwilligers hun `collega's in nood' bij willen staan: ze hebben allemaal een band met de agrarische sector en kennen de weg in het maatschappelijke doolhof. In Limburg bestaat een project Overstap, om agrariërs te begeleiden bij de overgang naar nieuw werk. Een flink deel van de kosten wordt gedragen door het Europees Sociaal Fonds. Aan `nuttige adressen' is een speciaal hoofdstuk gewijd.

`Boerenkringen in beweging - Handreikingen om de kloof tussen agrariërs en hulpverleners te verkleinen'. Roodbont Uitgeverij, prijs f. 19,90.



ANDRÉ HORLINGS OP INTERNET:
Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Het drama van de SS Pavon
Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola