Op 1 januari 2000 gaan de computers zelf nadenken

Nog 500 dagen tot het jaar 00

Door ANDRE HORLINGS

(18 augustus 1998) De wekkerradio laat het afweten. Maar gelukkig rinkelt de ouderwetse mechanische klok, die er voor alle zekerheid naast staat. Dat is voorlopig het laatste dat goed is gegaan op 1 januari 2000. Want inderdaad: de stroom is uitgevallen. De verwarming doet het niet meer. Als gevolg van de strenge vorst bevriest de waterleiding. De telefoon laat het afweten. Plunderaars bezetten de centra van de grote steden, gevolgd door hongerige horden die de laatste kruimels voedsel proberen te bemachtigen. Het openbare leven komt mondiaal tot stilstand in een ongekende chaos.

Over 500 dagen is het 1 januari 2000 en het ziet er naar uit dat het 'millenniumprobleem' in de komende tijd steeds meer aandacht zal opeisen. Want we gaan onzekere tijden tegemoet. In de afgelopen decennia is de wereld veranderd in een 'computermaatschappij', waarin alles en iedereen elektronisch met elkaar in verband wordt gebracht. Daarbij is een klein foutje over het hoofd gezien: de computer kent het jaar 2000 niet. De interne klokken van miljoenen systemen in de gehele wereld tikken langzaam, maar onafwendbaar zeker, door naar het jaar 00. Wat daarvan de consequenties zullen zijn is zo ongrijpbaar, dat niemand het voorspellen kan. Bedenken wel, en het begin van dit verhaal is maar een van de vele doemscenario's.

Peperdure stommiteit


De 'Electronic Numerical Integrator and Computer' (Eniac) werd in 1946 in gebruik genomen door de Universiteit van Pennsylvania in de Verenigde Staten. Het gevaarte bestond uit drie panelen die elk 2,70 meter hoog, 60 cm breed en 30 cm diep waten. Op de foto wordt een van de 19.000 elektronische buizen vervangen.

De eerste computers kolossale rekenwonders hadden een beperkt geheugen. Om ruimte te winnen werd in de programma's een jaar met de laatste twee cijfers weergegeven; 1964 werd 64. Een tijdelijke oplossing, dacht men; in nieuwe systemen zou het probleem ongetwijfeld worden verholpen. Maar dat gebeurde niet. Onderdelen van de oude programma's werden eindeloos gekopieerd voor steeds weer nieuwe toepassingen. De fout bleef zitten. En daarom wordt het na 991231 ('99 december 31) 000101.
Een computer raakt daar compleet gestoord van. De tweede datum is kleiner dan de eerste en hij leest het jaartal als (19)00. Op vrijdag 31 december volgt maandag 1 januari. Iedereen in de bestanden is opeens honderd jaar jonger. Iemand van van 32 wordt -68, wat een computer trouwens best kan begrijpen. Behalve wanneer er ook geen plaats was voor het min-teken. Dan heeft hij meteen recht op pensioen.
De gevolgen zijn niet te overzien. De computer staat voor een dilemma: hoe moet-ie verder? In misschien het beste geval slaat-ie af. Dan stopt weliswaar alles waar hij mee bezig is, en dat kan bijzonder belangrijk zijn. Maar de gevolgen worden volstrekt onvoorspelbaar wanneeer de computer zelf gaat nadenken; oplossingen verzint om door te kunnen gaan.

Millenniumbestendig

In de afgelopen jaren zijn tienduizenden informatie-technologen aan het werk gegaan om computers 'millenniumbestendig' te maken. Ze veranderen de datumcode in de programma's, zodat die de drempel naar 2000 over kunnen. Daarbij werd trouwens duidelijk dat vele miljoenen computerregels gecontroleerd moeten worden, op soms volstrekt onverwachte plaatsen, en aanzienlijk meer dan verwacht. En dat het volstrekt onmogelijk zal zijn om alle problemen op tijd te verhelpen. Daar ligt de kern van het probleem: een haperende computer en er kan een domino-effect optreden. Wie daar over nadenkt komt uit op steeds afschrikwekkender mogelijkheden. Het ergste is: de griezelverhalen kunnen niet overtuigend worden weerlegd. Want letterlijk alles kan. Tot en met het automatisch afvuren van atoomwapens op een 'ontmaskerde' vijand door in de hoogste staat van alarm gebrachte computers.

Amerikaanse doemscenario's

De Canadees Peter de Jager, met ongetwijfeld Nederlandse voorouders, was in september 1993 een van de eerste computerexperts die een artikel over het millenniumprobleem publiceerde: 'Doomsday 2000'; dag van het laatste oordeel. Het verhaal werd lacherig ontvangen. Het vormde een dissonant tussen de initiatieven voor gigantische feesten ter gelegenheid van de millenniumwisseling, de discussies over de plaats waar de zon op 1-1-2000 voor het eerst te zien is en de vraag of het nieuwe millennium in 2000 of 2001 begint.
'Year 2000' is nu (nu niet meer) een invloedrijke internet-site. Het steeds omvangrijker overzicht van het 'laatste nieuws' werkt steeds minder geruststellend. Intussen reist Peter de Jager de wereld rond om steeds overtuigender rampscenario's te schetsen.
Hij is de enige niet. Computerexpert Ed Yourdon verkocht zijn appartement in New York en verhuisde naar Taos, New Mexico; ooit de basis van tv-politiecowboy McCloud, die in de 'Big Apple' op onorthodoxe wijze misdrijven oploste. ,,Ik wil niet dat mij gezin het millenniumweekeinde in de grote stad doorbrengt. Ik denk dat New York dan verandert in het Beiroet van enkele jaren geleden.'' Yourdon schreef het boek 'Time Bomb 2000', waarin hij vanaf de tweede helft van volgend jaar een aaneenschakeling van rampen voorspelt. Omdat de wereld dan doordrongen is van het besef dat het millenniumprobleem onoplosbaar is, haalt iedereen zijn geld van de bank, ,,want wie laat zijn geld daar staan wanneer het er niet veilig lijkt?''. Dat heeft verwoestende effecten op de investeringsmarkt, de koersen kelderen, bedrijven gaan failiet, en dan heeft de millenniumbug nog niet eens toegeslagen. Het jaar 2000 begint met het uitvallen van vitale voorzieningen als elektriciteit, gas, water en transportsystemen. De winkels kunnen niet meer worden bevoorraad. Voedselrellen volgen. De chaos zal volgens hem eerder jaren dan weken duren en wordt gevolgd door een economische depressie zoals in 1929.
De Amerikaanse 'Creator's Rights Party', een militante christelijke organisatie die tegen abortus strijdt en de spoedige wederkomst van Christus op aarde verwacht, roept op tot gewapend verzet tegen de gevolgen van de 'Y2K Meltdown' (Y2K is de Amerikaanse computerterm voor 2000: year = 2 x 1000. Maar eigenlijk is k 1024 bytes groot). ,,Wat zal er gebeuren wanneer overal in de hele VS op hetzelfde moment de stroom uitvalt, wanneer er opeens geen water uit de kraan komt, als voedsel, ziekenhuishulp en geldtransacties niet meer mogelijk zijn? Iedereen heeft het recht de wapens op te nemen om zijn gezin en bezittingen te beschermen.''

Waarschuwingen

De computers zullen overigens niet alleen op 1 januari 2000 storingsgevoelig blijken. Ook wordt met spanning afgewacht wat er op 9 september 1999 gebeurt. Want voor veel computersystemen betekent de code 9999 een vitale foutmelding. Ook 29 februari 2000 is een onzekere factor. Eeuwjaren kennen maar eens in de vier eeuwen een schrikkeldatum; na 1600 is 2000 zo'n uitzondering. In veel systemen zal daar geen rekening mee zijn gehouden.
De millenniumbug heeft trouwens al diverse malen gewaarschuwd. Begin dit jaar bleek dat benzinestations nieuwe creditcards met een geldigheidsdatum na 1-1-2000 niet accepteerden. 'Verlopen', zei het systeem. De problemen lijken inmiddels verholpen. Bij een fabriek werden de nieuwste voorraden uit het magazijn automatisch vernietigd vanwege een 'verlopen houdbaarheidsdatum': 00. De stroomstoring die op 23 juni 1997 grote delen van Utrecht, Gelderland en Flevoland trof en moeizaam tot stoppen werd gebracht, was onder andere te wijten aan het afkeuren van onderdelen die pas in de volgende eeuw moesten worden vervangen. En het valt te verwachten dat menige hoogbejaarde uit 1904, vanwege het bereiken van de schoolgerechtigde leeftijd van vier jaar, een uitnodiging zal ontvangen om de basisschool te bezoeken. ,,De tijd dringt...'', waarschuwt de welkomstpagina van het Nederlandse Millennium Platform op internet; ,,er zijn nog 353 werkdagen te gaan.'' Maar behalve uitleg over het probleem en het beschikbaar stellen van een millenniumlabel voor millenniumbestendige apparatuur timmert de organisatie nauwelijks aan de weg. Het Millennium Platform ontbrak zelfs in de organisatie van 'de maand van het Millennium' in het Openluchtmuseum van Arnhem; de enige op het algemene publiek gerichte actie tot nu toe, die er voor waarschuwt dat niet alleen computers, maar iedereen, te maken krijgt met het millenniumprobleem. Al over 500 dagen!



DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola