Deense futuroloog Rolf Jensen: ‘Consument gaat naar de winkel om te stemmen’

Het beste verhaal heeft de toekomst

Door ANDRÉ HORLINGS

(15 november 2000) ,,De informatie-maatschappij loopt op zijn laatste benen. Niet het product verkoopt, maar het verhaal erachter. Het scharrelei dankt zijn succes aan zijn kippen die vrij rondscharrelen. Max Havelaar levert ‘zuivere koffie’ omdat daarmee de koffieboeren in Latijns-Amerika worden gesteund. De consument laat zich meer en meer leiden door zijn geweten. Hij gaat naar de winkel om te stemmen."

Dat zegt de Deense futuroloog Rolf Jensen >, directeur van het Copenhagen Institute for Future Studies, die in zijn boek ‘De Droommaatschappij’ beweert dat bedrijven, gemeenschappen en mensen zich in de toekomst niet langer laten leiden door de techniek, maar door verhalenvertellers. Deze week lichtte hij die tot de verbeelding sprekende theorie toe voor specialisten uit de audio-visuele sector in het Amsterdamse futuristische techniekmuseum New Metropolis.
Zijn verhaal was doorspekt met voorbeelden van de invloed van reclame op ons dagelijks leven, die vooral duidelijk maakten dat de mensheid bedrogen wil worden. Niemand immers zal geloven dat de Marlboro man, een tevreden roker, heerst over het Wilde Westen, en in de vroege morgen opstaat om op zijn paard over de prairie te rijden. ,,Maar hij speelt wel in op de hunkering naar vaste waarden uit het verleden. Zodanig zelfs dat er (volgende dia) een bureau ‘Marlboro Reisen’ bestaat, naar het land van de Marlboro man. En wie dat wil kan ook ijsblokjes in z’n drankjes doen van gletsjers uit Groenland, 'het puurste water dat er is', ontstaan toen Cleopatra over Egypte heerste, 2000 jaar geleden. Of een nieuwe Chrysler kopen van het model waarin Al Capone nog heeft gereden, met een wachttijd van zes maanden.’’

Droommaatschappij

Volgens Jensen staat de automatisering op het punt om, na de handenarbeid, binnen afzienbare tijd ook de intellectuele arbeid te vervangen. Daarna ontstaat de ‘droommaatschappij’, waarin die mensen succes krijgen die een verhaal hebben over zichzelf, hun bedrijf en hun organisatie. ,,Wie de consument aan het dromen zet kan goede zaken doen. Henry Ford en ook Bill Gates leggen het af tegen de verbeeldingskracht die wordt opgeroepen door Madonna, Michael Jordan en Tom Cruise. Mythen en legenden winnen aan waarde. Onderzoekers zijn in het Amazonegebied op zoek naar overleveringen die ze kunnen gebruiken bij de verkoop van producten. Een Frans reclamebureau kent al de functie ; ‘dreamleader’.''
Dromen zijn geschikt om persoonlijkheid uit te drukken. Een Harley Davidson staat voor een bepaalde levensstijl; we kopen een grotere auto vanwege ‘meer veiligheid’; geld geven aan het Leger des Heils en het Rode Kruis geeft een goed gevoel. Greenpeace, met zijn vasthoudende strijd voor een beter milieu, zou volgens Jensen in de droommaatschappij weleens één van de belangrijkste bedrijven kunnen worden.

Dromen zijn bedrog

Maar dromen zijn bedrog. Door met veel geraas smeltende ijsbergen te laten zien suggereert Greenpeace dat het broeikaseffect de natuur in een fatale greep houdt, terwijl de organisatie alleen maar aantoont dat het tijdens de opnames lente was. Jensen constateert dat het verhaal achter de scharreleieren en de Max Havelaar-koffie werkt, maar de betrouwbaarheid van de informatie speelt in zijn verhaal verder geen rol.
Hoe verantwoord is het om willens en wetens ‘hete lucht’ te verkopen? ,,We gaan naar het theater, naar de film. We weten dat het niet waar is, maar we huilen als Lassie zijn nek breekt." Het is een constatering die veld wint. In de Verenigde Staten groeit de overtuiging dat de toekomst is aan de ‘belevenis-economie’, en dat het bedrijfsleven meer omzet kan genereren door het scheppen van steeds weer nieuwe illusies.
Het leidde bij het publiek tot de vraag of het Derde Rijk van Adolf Hitler wellicht de eerste ‘droommaatschappij’ was; met massa’s die zijn verhalen blind geloofden en de wereld in een nieuwe oorlog stortten. ,,Niet de eerste, wel de ergste’’, zei Jensen, die daarover verder geen andere illusie had dan dat de mensheid van het ogenblik schijn en werkelijkheid veel beter van elkaar zou kunnen onderscheiden.
Als waar is, dan heeft de droommaatschappij geen toekomst.


DUTCH COURAGE'S PRODUCTIONS
Documentaires: Arnhem Spookstad | Rees: De verzwegen deportatie | Kriegsgefangenenpost | Drama SS Pavon
Publicaties: Artikelen en features | Krapulistische oprispingen | 100 jaar Apeldoornse Courant
Webcams: World Webcam Monitor > Unprotected webcams > Cruiseship cams > List of webcams and more
Media: Press > TV > Radio & video > Twitter and more
World: Atlas | Natural events | Weather > Climate change | Disasters > Earth's End
Various: Dutch Courage's Boeken | Guitar at Charles Bridge | Contact

Aangepast zoeken
© André Horlings

Make a free website with Yola